Tarihte haftanın olayı: ABD´nin ilk Yahudi Bakanı Oscar Solomon Straus doğdu, 23 Aralık 1850

ABD’de bakanlık yapmış ilk Yahudi unvanına sahip, Osmanlı’nın son zamanlarına da bizzat İstanbul’da şahit olmuş hukukçu, diplomat, politikacı ve devlet adamı Oscar Solomon Straus, 23 Aralık 1850’de Otterberg, Almanya’da dünyaya geldi

Metin DELEVİ-Sento ALMALEH Kavram
25 Aralık 2013 Çarşamba

Ailesiyle birlikte küçük yaşta Almanya’dan Georgia, ABD’ye göç eden Oscar Solomon Straus, iç savaşın hemen ardından New York’ta yaşamaya başladı. 1873 yılında Columbia Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu ve 1881’e kadar mesleğini icra etti. Daha sonra bir süre ticaretle uğraşan Straus, 1887-1889 ve 1898-1899 tarihlerinde, iki dönem, İstanbul’daki ABD elçiliğinde büyükelçiden sonraki en yüksek rütbeli diplomat olarak görev aldı. 1906’ya gelindiğinde ABD Başkanı Theodore Roosevelt tarafından Ticaret ve Çalışma Bakanı olarak atandı ve ABD’de bakan olmayı başaran ilk Yahudi olarak adını tarihe yazdı. Oscar Straus’un başarısı sadece Yahudi olmasından değil, aynı zamanda Almanya doğumlu bir göçmen olmasından kaynaklanıyordu. Bugün bile göçmenlerin, hatta o ülkede doğmuş 2. kuşak göçmenlerin ülkelerine olan bağlılıklarının sorgulandığı ve önlerine engel koyulduğu düşünüldüğünde Straus’un başarısı daha iyi anlaşılabilir. 1909’da yeni başkan seçilene kadar bu görevde kalan Oscar Straus, en çok kendisine bağlı göçmen bürosundaki çalışmalarla adını duyurdu. Zamanın önemli sorunları arasında gösterilen anarşist geçmişe sahip göçmenlerin ABD’ye gelmelerini engellemeye çalışan Straus, bu uğurda yerel polis yetkilileri ve gizli servisle yakın bir çalışma içerisine girdi.

Bu arada ailesi de boş durmadı. Kardeşleri Nathan ve Isidor Straus, New York’ta ticaretle uğraşmaya başladılar ve çok başarılı oldular. İşlerini geliştirdiler ve dünyanın ilk büyük mağazasını (Department Store) açtılar. Bu mağaza bugün bile popülaritesini koruyan ve New York’a gidenlerin uğramadan dönmediği Macy’s mağazasından başkası değildi.

1909’da İstanbul’a, bu kez ABD Büyükelçisi olarak geri gelen Straus, iki yıl boyunca burada kaldı. 1912’de New York’a dönen Oscar Straus, New York Valiliği için adaylığını koydu fakat seçilemedi. Oscar Solomon Straus, 1912 yılında bir kötü haberle daha sarsıldı. Avrupa’yı ve Filistin topraklarını gezmek için eşleriyle birlikte buralarda bulunan Isidor ve Nathan Straus kardeşlerden, Isidor ve eşi, dönüş yolunda bindikleri transatlantiğin batması sonuca hayata veda ettiler. Bu transatlantik herkesin tahmin edeceği gibi Titanik’ti. Aynı gemide bileti olan Nathan ise Filistin’de işlerinin uzaması ve gemiyi kaçırması sayesinde hayatta kalmıştı. Nathan’ın adı Filistin’deki hayır işlerinden dolayı bir kibbutza verildi. Bu kibbutz büyüyerek bugünkü Netanya şehrinin oluşturdu.

3 Mayıs 1926’da 75 yaşındayken hayatını kaybeden Oscar Solomon Straus, Amerikan Yahudi Tarih Derneği’nin de başkanlığını yürütüyordu. Ölümünden sonra 1929 yılında hizmetlerinden ötürü ve ilk Yahudi bakan olarak adını ölümsüzleştirmek için Washington’da mermer bir anıt yapıldı.