Asara Be´ Tevet orucu: Durup kendimize dönme zamanı

Bet Amikdaş’ın yıkılış günü olan 9 Av günü-Tişa Be’Av orucu tutulur. Fakat neden kuşatmanın başladığı 10 Tevet günü de oruç tutulur? 

Kabala, fiziksel sonuçların bir anma sebebi olmadığını, çünkü bunların hiçbir şeyin ‘sebebi’ değil, sadece ‘sonucu’ olduğunu ifade eder. “Bir şeyi ebediyen değiştirmek istiyorsak, onun sebebine gitmemiz gerekir,” der.

Tapınağın fiziksel yıkılışının sebebi neydi?

MÖ 588’lerde Babil’de yaşayan Yahudiler arasındaki sahte peygamberler, Yeruşalayim’deki Tapınağın hiçbir zaman yıkılmayacağını ve Yahudi halkının hiçbir zaman İsrail topraklarından sürülemeyeceğini iddia ederler. Bu sahte peygamberler yalan kehanetlerde bulunurken, Tanrı’nın gerçek peygamberleri, özellikle Yeruşalayim’de yaşayan Peygamber Yeremya, İsrail halkının düştükleri kötü yoldan dönmeleri ve tövbe etmeleri için uğraşmaya devam eder. Halkı, günahkâr bir şekilde yaşamaya devam etmelerinin korkunç sonuçları hakkında uyarır, bu gidişatın neticesinde Tapınağın yıkılacağını ve Yahudi halkının İsrail topraklarından sürüleceği tehlikesini haber verir. Yeremya’nın uyarılarına kulak asmayıp sahte peygamberlere inanmayı tercih eden halk, tövbe etmekten kaçınır ve günah içinde yaşamaya devam eder.

Şu an bizim de aynı şekilde yaşamaya devam ettiğimiz gibi.

Maşiah’tan önceki bütün oruçların amacı, bizi kişisel ve toplu teşuvaya teşvik etmektir. Teşuva, hatayı kabul edip, bundan pişmanlık duymak, onu tekrarlamamaya niyet edip, doğru yola yönelmekle gerçekleşir.

Bilgeler, Asara Be’Tevet orucunu, bizim bir an durup kendimize dönmemiz için koydular. İçimize dönüp heshbon nefesh-iç muhasebemizi yaparak, neleri yanlış yaptığımızın ve bu yüzden günümüzde Tapınağın neden yeniden kurulamadığı üzerine yoğunlaşabilmemiz için. Bilgeler der ki: “Kendi döneminde Tapınağın kurulamadığı her nesil, aynen onun yıkılmasına sebep olan nesil kadar suçlu sayılır.”

Tapınak ne zaman yeniden kurulacak?  Önce ‘ben’ kendimde bazı yönleri değiştirip, olmam gereken kişi olduğum zaman. Ve bunu, benimle beraber yapmadığın sürece başarılı olamam, çünkü biz her zaman birbirimize bağlıyız.

Bir an durup düşünelim: Nasıl daha çok seven ve daha az nefret eden biri olabilirim?

ASARA BE’TEVET - 10 TEVET GERÇEKLEŞEN ACI OLAYLAR

Tarihte bu dönem, Yahudilere büyük acı ve/veya zarar veren birçok olaya sahne olur.

Tarihte kaydedilen ilk “sinat hinam-sebepsiz nefret” günahlarından biri, Yosef’in, ağabeyleri tarafından satılması, 10 Tevet günü gerçekleşir. Şu an İsrailoğulları’nın halen sürgünde olmalarının nedeni, sinat hinam günahını halen yenememiş olmalarıdır.

MÖ 588 yılının 10 Tevet günü, Babil Kralı Nebukadnezar, Yeruşalayim’i kuşatmaya başlar. Bu kuşatma, daha sonrasında Tanrı’nın Varlığı’nı barındıran, Yahudilerin en kutsal yeri - Bet-Amikdaş’ın yıkılmasıyla son bulur. 10 Tevet kuşatması; Yeruşalayim ve I.Bet Amikdaş’ın yıkılması ve Yahudilerin 70 yıl sürecek Babil sürgününe yollanması ile sonuçlanan acı olayların başlangıç zamanını simgeler.

MÖ 313 yılının 9 Tevet günü,  bilge Koen Ezra ölür. Aynı zamanda bir Tora yazıcısı(sofer) olan Ezra, II. Bet Amikdaş döneminde Yahudilerin Tanrı Yolu’na dönmelerine yardımcı olur, asimilasyonu engeller, daha çok kişinin Şabat kurallarına uymalarını teşvik eder, Sina Dağı’nda verilen sözlü Tora’nın devam ettirilebilmesi için gerekli okulların ve eğitim yollarının açılması için önayak olur, İsrailoğulları ve Tanrı arasındaki anlaşmayı yeniler. Yahudiliğin ve Yahudilerin bugünlere kadar gelebilmesi, büyük ölçüde Ezra sayesinde olur.

Buna ek olarak; özel kişiliği ve yaptıklarıyla, bilgeler tarafından: “Eğer Tora, Moşe yoluyla verilmeseydi, sofer Ezra yoluyla verilebilirdi” denecek kadar yüksek bir seviyede tutulur.

 MÖ 246 yılının 8 Tevet günü, Yunan-Mısır Kralı Talmay’ın (Ptolemy) emriyle Kutsal Kitap, birbirinden ayrı evlere yerleştirilen 72 Tora bilginini zorlayarak ilk defa Yunancaya çevriltilir. Talmud’a göre, bu çeviri açığa çıktıktan sonra, “dünyaya üç gün boyunca derin bir karanlık çöker.” Bu olay, Yahudi tarihinde, altın buzağı gibi bir dönüm noktasını oluşturur. Tora’nın gizemini, sadece direkt tercümeyle, yani sözlü Tora’nın desteği olmadan anlamak mümkün değildir. Kutsal Kitap’ın Yunancaya çevrilmesi, Yunan kültürünü Yahudi hayatına entegre etmek isteyen Helenist Yahudilerin de işlerini kolaylaştırır.

Sadece çok dindar olanlar mı bu orucu tutar?

Küçük Oruç olarak adlandırılmalarına rağmen; Asara Be’Tevet, Tsom Gedalya, Şiva Asar Be’Tamuz ve Ester oruçları;  bar/bat mitsva yaşını geçmiş olan herkesin tutması gereken önemli oruç günleridir.

 

KÜÇÜK ORUÇ- BÜYÜK ORUÇ

Büyük oruçlar; Yom Kipur ve Tişa Be’Av; bir gece önce gün batımında başlar ve yemek yemek, su içme yasağının yanında, ek bazı fiziksel kısıtlamalar da içerir. Küçük oruçlar ise, oruç gününün olduğu sabah gün doğmadan başlar ve yemek yemek ve su içmek dışında Yom Kipur ve Tişa Be’Av gibi fiziksel kısıtlamaları yoktur. Küçük oruçlarda, yıkanmak, orucu bozmayacak şekilde dişleri fırçalamak, deri ayakkabı giymek, iş yapmak serbesttir.

Oruç Tutamayacak Durumda Olanlar

 Hastalar, hamile ve süt veren kadınlar ve oruç tutmakta zorlanan kişiler bu orucu tutmaktan muaftır. Fakat onlar da, bu günde et, güzel, keyifli yemekler yememeli, sadece vücutlarının gereksinimini karşılayacak kadar ve basit şekilde yemelidir.

Oruç Zamanı

Asara Be’Tevet orucu;  alot aşahar -gün doğmadan başlar. (bu sene 13 Aralık Cuma sabahı - gün doğmadan) Dolayısıyla, önceki akşam (Bu sene 12 Aralık Perşembe akşamı) geç saatte bile yatılsa, yatana kadar yemek yenilebilir.

13 Aralık Cuma akşamı, Arvit sonuna kadar oruç tutulur.

Oruç, cuma akşam Kiduş’tan sonra bozulur.

Asara Be’Tevet orucu için pasukta “Beetsem Ayom Aze-Tam olarak bu günde”dendiği, için, Cuma gününe rastladığı halde, oruç tam olarak bu günde tutulur.

ORUÇ VE YAS

10 Tevet gibi oruç günlerinin; oruç ve yas olarak iki boyut içerdiğinin ve her iki boyutunun da eş değerde olduğunun,  herkes tarafından bilinmesi ve anlaşılması gerekir. Yani oruç tutmamak için geçerli (veya geçersiz) sebebi olan bir kişi, yine de Bet Amikdaş’ın yıkılışının yasını tutmakla, günün anlamını düşünmekle ve kendi iç hesabını yapmakla yükümlüdür.

Peygamberler, Yeruşalayim’in yasını tutanların, III. Bet Amikdaş’ın kuruluşunu görme ayrıcalığına sahip olacaklarını söyler.

Oruç, dikkati maneviyata yoğunlaştırmak açısından bu yolda yardımcı bir etkendir. Ama oruç tutsun veya tutmasın, herkes bu günün anlamını düşünmekle yükümlüdür.

 Kişi bu günü, kendini geliştirme yolunda samimiyetle yeni kararlar alıp, cemaatine ne şekilde katkıda bulunabileceği, Yahudi yaşam tarzının kalitesini nasıl arttırabileceği, Tora bilgeliği ve değerlerinden çevresini nasıl faydalandırabileceği ile ilgili planlar yaparak değerlendirmelidir.

Bu şekilde her kişi, Maşiah’nın gelmesi, Bet Amikdaş’ın yeniden kurulup, oruç ve yas günlerinin sevinç ve kutlama günlerine dönüşmesinde kendi payına düşeni yerine getirmiş olur.

Asara Be’Tevet’in günümüzdeki ek anlamı

1948 yılında, İsrail Hahambaşılığı, Asara Be’Tevet’e “Yom ha-Kaddish ha-Klali” anlamını ekler. II. Dünya Savaşı’nda Nazi Soykırımı’nda hayatını kaybeden, ölüm tarihleri bilinmeyen ve kurtulan yakınları da bulunmadığından, kendileri için Kadiş Duası’nı okuyacak kimsesi olmayan Yahudiler için, genel Kadiş söyleme günü olarak ilan edilir. Bu günün seçilmesinin sebebi de, bir yoruma göre; Yahudilerin başına gelen ilk ulusal felaketin anıldığı günde, en sonuncu felaketin de anılması gerektiğidir.

 

 

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya konu hakkında fikir vermek amacıyla; El Gid Para El Pratikante (Gözlem); Yahudilik Ansiklopedisi (Gözlem) kitaplarından ve www.chabad.org; http://yeshshem.wordpress.com; myjewishlearning.com; www.torahmitzion.org; www.ou.org; www.aish.com; sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır.  Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.