Peraşamızda yer alan en ilginç bölümlerden biri birçok yönden Yaakov’un oğullarının sorgulanmasına neden olan Yaakov’un kızı Dina’nın, saldırıya uğrayıp kaçırılmış olduğu ve kardeşleri Şimon ve Levi’nin onu kurtarmaya gittikleri bölümdür.
Cümlenin doğrudan bir okuması, bizlere kardeşlerin askeri bir mücadeleyi kazanamayacak kadar zayıf olduğunu ve Hamor ile Dina’yı kaçıran oğlunu, zayıf düşmeleri için sünnet olmaları için kandırdıkları gibi bir anlama yol açar. Başka bir deyişle, onlar hiçbir zaman saldırganların kız kardeşleri ile evlenmesine izin vermeyi düşünmemişler, ancak onu kurtarmak için haklı olarak kandırma yolunu seçmişlerdir. Ayrıca, kaçırma ve tecavüz olayını büyük bir suç olarak görmüşlerdir. Cümle veya parça düz bir şekilde okunacak olursa ortaya çıkan ilk anlam da bu olacaktır.
Ancak Baal Akeda adlı kaynak farklı görüştedir. O, teklifin gerçek olduğunu, ama Şehem ve Hamor’un ne yapmaları gerektiğini tam olarak anlamadıklarını açıklar. Kardeşler, gerçekten oldukları hali kastederek “bizler gibi” olurlarsa razı olabileceklerini söylemiştir. Söylemek istedikleri sadece sünnetli olma açısından “onlar gibi” olmaları değil, her yönden kendilerine benzemeleri gerektiğidir. Yani Yaakov ve oğullarının yaşam tarzlarını benimsemeleri ve o şekilde yaşamaya başlamalarıydı.
Bir başka deyişle Şehem halkının Yahudilerle birleşerek Yaakov’un çocukları gibi olması gerekiyordu. Kardeşler onlardan sadece fiziksel sünnet (Berit Mila) prosedürünü yerine getirmelerini değil, Tanrı’nın Avraam ile yaptığı ve sünnet işaretiyle temsil edilen antlaşmaya katılmalarını da istemişlerdir. Eğer bunu yaparlarsa, Şehem’in kız kardeşleri ile evlenmesi, Dina da istediği takdirde sorun olmayacaktır.
Asıl önemli olan budur; ama Şehem ve Hamor bunu anlamamıştır. Onlar için sadece işaret yeterli olacaktır. Temsil ettiklerine gerek yoktur. Dış görünüm aynı olduktan sonra gerisi önemli değildir.
Oysa Yahudilik, ritüeller ve dış ifadelerden ibaret bir din değildir. Yahudilik, bir yaşam şeklidir. Çocuklarımıza Yahudi yaşam şeklini değil de, sadece Yahudiliğin ritüel kısmını sunmaya kalkışırsak başarılı olamayız. Şimon ve Levi’nin haklı olarak Şehem halkının, davranış ve inançlarını değiştirmeden sünnet olmalarını reddetmelerinin nedeni buydu.
Günümüzde birçok insan hem Yahudi hem de Yahudi olmayanlar konunun özünü anlamaktan uzakta kalmış; dini farklılıkları önemsiz görmekte ve farklı dinlerden kişilerle evlenmeye karşı çıkmayı ırkçılık olarak tanımlamaktadırlar. Önemli olan insandır. Zaten dindar olmayan toplum için din veya geleneklerin bir önemi yoktur. Sevgi var oldukça aralarındaki bu önemsiz farklılık aşılabilecektir. Ne yazık ki durum zannedildiği kadar kolay değildir. Özellikle durum çocuk sahibi olduklarında değişmekte ve çocuklarının Yahudi inancına mensup olması için kapıları aşındırmaktadırlar.
Bu çoğunlukla tanık olmaya başladığımız bir durumdur. Gelen ailelere Yahudilik ile ilgili ne yaptıkları sorulduğunda evlerinde “mezuza” olduğu, bayramlarda (Roş Aşana – Kipur bazen de Pesah) sinagoglara gidildiği, Hanukiya yakıldığı ve cuma akşamları “amotsi” yapıldığı söylenmektedir. Kimse ne Şabat, ne Kaşrut, ne Taarat Amişpaha ne de çocukların Tora eğitimi konusunda söz etmemektedir. Bunun sonucunda da ne olduğu belli olmayan karma karışık nesiller ortaya çıkmakta ve gelecek için büyük bir tehlikenin kapıları aralanmaktadır.
İlginç bir yaklaşım da şöyledir. Eğer Hitler Soykırım yapmak yerine karışık evlenmeleri teşvik etmiş olsaydı bu gün Yahudilik diye bir şey büyük bir ihtimalle olmazdı.
Ancak kişilere kendi değerlerini çocuklarına aktarmanın meşru olup olmadığını sorarsanız “elbette” cevabını alırsınız. Hatta aynı şeyi, kendilerinin de yapacağını veya yaptığını vurgularlar. Değerlerimizi başarılı bir şekilde aktarmak, her anne-baba için büyük bir tatmin kaynağıdır ve bu konudaki başarısızlıklar büyük üzüntüleri de beraberinde getirir.
Rabi Yaakov Menken Yahudi bir kadının başka inançtan bir adamla evlenmeyi planladığını anlatır. Bir gece nişanlısı kadına çocukları olması halinde kendi inancındaki bir törenden geçmesini istediğini söyler. O dine mensup bir din görevlisi ise bu tören sonrasında, çocuğun o dinden sayılacağını belirtir. Burada soru şudur: Yahudi inanışı, bu törenden geçen ama annesinin o inanca bağlı yetiştirmek istemediği bir çocuk hakkında ne söyler?”
Rabi sorunu temeldeki çelişkiyi göz ardı eden teknik bir sorun olarak görür. İki farklı yöne giden anne ve baba, kafası karışmış ve ne yapacağına karar veremeyen çocuklarının ilgisini çekmeye çalışmak için yarışmaya şimdiden hazırlık yapmaktadır.
Dinler farklıdır. Burada, diğer inançlara yönelik bir saygısızlık niyeti yoktur. Aksine bu farklılıkları görmezden gelmek yerine, onlara saygı gösterilmelidir. Prensiplerin temelde uyuşmuyor olmaları, birbirlerine saygı gösterdikleri, ama tek bir insan olamayacakları ve bir çocuğu sağlam bir ortamda yetiştiremeyecekleri anlamına gelir.
Ayrıca, hayatın mucizesi çok sık olarak, yeni anne-babaların din konusunda çok daha ciddi düşünmelerine yol açabilmektedir. İki uyumlu inançsızın yerini bir anda Tanrı’ya farklı yollardan inananlar alabilmektedir.
Birkaç sene önce, bir adam, okuldan tanıdığım kızı hakkında bir şey danışmak için Rabi’yi arar. Kızı, çocuklarını Yahudi olarak yetiştirmesini, hatta onları Yahudi okuluna göndermesini kabul eden ve “dindar olmayan”, başka inanca mensup biriyle evlenmiştir. Ancak birkaç sene sonra, adam dini açıdan değişir ve kendi inancında dindar biri haline gelir. Önceki sözlerinin aksine, artık cennete ulaşmanın tek bir yolu olduğuna inanır ve Yahudi okulu da, ona göre bu yoldan geçmemektedir. Eşi ve çocuğunu ‘kurtarmak’ için hemen harekete geçmesi gerektiğine, aksi takdirde öbür dünyada acı çekeceklerine inanmaya başlar. Aniden, eşini sürekli kendi ibadethanelerine davet etmeye, çocuklarına ilahiler öğretmeye heveslenir.
Tabii ki, hiç kimsenin yapabileceği bir şey yoktur. Adam, köklerine geri dönmüştür. Bundan kolay bir çıkış yolu yoktu ve kadın, Yahudiliğe daha da çok bağlandığından evlilik sona erer. Ortada paramparça çocuklar bırakarak macera biter.
Yahudiliğin dışsal ifadelere ya da zoraki ve yüzeysel uyumlara ihtiyacı yoktur. Bizlerin belli değer yargılarına ortak olarak bağlanmaya ihtiyacımız vardır bu sadece başka bir Yahudi nesli yaratmak için değil, evli eşler ve anne babalar olarak gerçek amacımızı gerçekleştirmek içindir.
