BEAALOTEHA - ŞABAT

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
22 Mayıs 2013 Çarşamba

Tanrı Moşe’ye konuşarak şunları dedi: Aaron’a konuş ve ona şunları söyle. Kandilleri yaktığında yedi kandil Menora’nın merkezine doğru ışık verecek. (Bamidbar 8/ 1 – 2)

Rambam İlhot Bet Abehira’ya göre Mişkan ve daha sonra Bet Amikdaş’ta Menora kuzey güney doğrultusunda, her iki yandaki fitiller merkezi kola doğru yatık bir şekilde yerleştirilirdi. Merkezi kandilin yönü ise kodeş akodaşim’e yani batı yönüne doğru bulunmaktaydı.

Rabilerimizin görüşüne göre Bet Amikdaş’ta Menora, bilgeliği ve Tora’yı simgeler. Buna karşın da Şulhan Azaav zenginlik ve başarıyı temsil etmektedir. Gemara Masehet Bava Batra 25/B’de Rabi Yitshak şöyle der: Dua etmek üzere yüzünü Bet Amikdaş’a dönmüş halde iken bilge olmak isteyen kendisini hafifçe güneye doğru eğsin. Aynı şekilde zengin olmak isteyen kendisini hafifçe kuzeye doğru eğsin. Bu Şulhan’ın güneyinde yer alan Menora ve Menora’nın kuzeyinde yer alan Şulhan ile simgelenmektedir.

Ortada olan batı kandili Gemara Masehet Şabat 22/B’de yer alan Raşi’nin açıklamasına göre bu yöne doğru yerleştirilmiş yegane kandil durumundadır. İbranice’de batı ‘maarav’ olarak bilinir. Bu sözcük aynı zamanda karıştırma sözcüğü ile de ilintilidir. Diğer kandillerin tümü merkezi yani batı kandilinde bir araya gelmekte ya da başka bir anlamda karışmaktaydı. Kabala’nın öğretisine göre altı kandil günlük uygulamalarımızın temel kaynağı olan Mişna’nın altı faslını simgelemektedir. Kabala bu altı faslın Tora’nın açığa çıkmış olan bölümü olduğunu ortadaki yedinci kandilin ise daha açığa çıkmamış sırlar ve gizemlerle dolu bölümü olan Kabala’yı temsil ettiğini öğretir. 

Tora “yedi kandil Menora’nın merkezine doğru ışık verecek” ifadesini kullanırken Rabi Yaakov Hillel ortadaki kandili aydınlatır şekilde yanan altı kandil ile ortadaki kandilin birleşerek muhteşem bir ışık verdiğini öğretir. Bu da altı fasıldan müteşekkil açık olan Tora’nın merkezi durumdaki gizli olan Tora’ya yönlendirildiğinde ortaya ne büyük bir ışık ve bilgelik çıkacağının işareti olarak kabul edilir. Rabi Hayim Vital’e göre Tora’nın açıklanmış ve gizli olan bölümleri birbirlerine ışık vermek sureti ile katkıda bulunmakta ve bu katkı ile Tora muhteşem bir ışık olarak karşımıza çıkmaktadır.

Altı sayısı açık bir şekilde bildirilmiş fiziksel realitenin simgesi iken yedi sayısı manevi kusursuzluğu işaret etmektedir. Fiziksel anlamda her şey altı yöne sahiptir. Kuzey, güney, doğu, batı, yukarısı ve aşağı yönler. Yedi ise dışarıya dönük olmayan içsel gücü temsil eder. Yedinci boyut vücudun tamamını kapsar ve onları bütün bir sistem halinde birleştirir. Menora’nın ortadaki yedinci kolla birlikte kusursuz bir bütünlük oluşturan altı kolunun olmasının nedenlerinden bir tanesi budur.

Bu uyarlamayı haftanın günleri için de kullanmak mümkündür. Haftanın altı günü Şabat gününün merkeziyetçiliği ile hareket eder. Haftanın günleri Şabat gününün merkezi kutsiyeti ile yönetilmektedir. Arizal’e göre haftanın altı günü Menora’nın altı gününe yedinci kolu da Şabat gününe benzetilir ki bu altı gün Şabat’ın merkezi durumunda onun etrafında dönmektedir. Bilginlerin görüşüne göre Şabat’tan önceki üç gün Çarşamba, Perşembe ve Cuma Şabat günü için bir giriş, sonraki üç gün olan Pazar, Pazartesi ve Salı da Şabat gününün devamı halindedir. İbranicede günler Şabat gününe göre konumları bakımından adlandırılırlar. Diğer dillere kıyasla İbranicede sadece Şabat gününün ismi vardır diğer günler numara ile belirtilir. 

Yedi sayısına değinmişken yedi sayısının diğer bazı örneklerine de bakalım: altı yılın ardından gelen yedinci yıl bir Şemita yılıdır ve özeldir. Yedi tane Şemita döngüsü kendi içinde daha da özel olan ellinci bir yovel senesi ile tamamlanır. Gerçek, derin ve tam kapsamlı bir hazırlık yapabilmeleri için atalarımız Pesah’dan yani Mısır çıkışından Tora’nın alınışına kadar tam yedi hafta saymışlar ve bu kutsal olaya kendilerini hazırlamışlardır. 

Merkezi tek kol Menora’nın ışığının gerçek kaynağıdır. Diğer altı kandil onun içsel ışığından güç almak üzere ona doğru yatıktır. Benzer şekilde Şabat günü kendisinden önce ve sonra gelen günler için bir bereket kaynağıdır. Şabat gününü layık bir şekilde hissetmek, onurlandırmak, kutlamak ve korumak haftayı bereketli geçirmek için bir anahtar niteliğindedir. Şabat gününün güzelliğini yaşamak bizlere hem yaşama sevinci katacak hem de bir sonraki haftanın sıkıntılarına dayanma gücü verecektir.