Dört Özel Şabat (3) : ŞABAT PARA

Bu yıl 2 Mart Cumartesi gününe gelen bu özel Şabat’ta, Tora’nın ‘Taase-Yap’ şeklindeki mitsvalarından olan, Kızıl İnek* ile arınma mitsvası anlatılır, ve bu şekilde Pesah ile ilgili hazırlıklar başlamış olur.

1

Para Aduma mitsvası ile Pesah hazırlıklarının ilgisi  

       nedir?

Bet Amikdaş zamanında, Pesah’ta Tapınağa kurban getirebilmek, Pesah kurbanından yiyebilmek için, kişinin rituel olarak arınmış olması gerekmekteydi.

Para Aduma ritüeli, kişiyi; insan cesediyle temas etme sebebiyle oluşan tuma-ritüel kirlilikten arındırır

 Günümüzde Tapınakla ilgili ritüelleri fiziksel olarak yerine getirme şansı bulunmamaktadır. Ancak bu ritüellerin kurallarını Tora’da okuyup, bu mitsvayı pratikte olmasa da, spiritüel olarak yerine getirebilmek için, Pesah hazırlıkları arifesinde Para bölümü okunur.

2

 Para Aduma ritüeli nedir?

“Avi Avot Atuma-En temel tuma kaynağı”, bir insan cesediyle temastan veya aynı odada bulunmaktan kaynaklanan Tumadır. Bu şekildeki bir tuma, ancak Para Aduma ritüeli sonucu giderilebilir.

Bu ritüel, Tora’da belirtildiği şekilde, sedir dalı, zufa otu, kırmızı yün iplik eşliğinde yakılan kızıl bir ineğin küllerinin saf sularla karıştırılmasıyla gerçekleştirilir (Bamidbar 19:2- 19:12).

3

 Para Aduma ritüelinin hangi bölümünü gelmiş geçmiş en bilge kişi olan Kral Şlomo bile çözememiştir?

Para Aduma arınma töreni sırasında Kızıl İneği yakan, küllerini toplayan ve seremoniyi gerçekleştiren herkesin arınmış ve saf halde olmaları gerekir. Tören sonucunda ise; ölüyle temas etmiş olan kişi arınırken, törene iştirak edenler, Koen,kurbanı yakan kişi, küllerini toplayan kişi ,hepsi tame –ritüel olarak kirli olurlar.

Gelmiş geçmiş en bilge kişi-Haham mikol Haadam-olarak adlandırılan Kral  Şlomo’nun,”Bilge olacağım dedim, ama bu beni aşıyordu”(Vaiz 7:23) sözlerini, Midraş Raba,  şöyle açıklar: “Tora’nın bütün emirlerini kavradım. Ama Para Aduma ile ilgili bölümü dikkatle gözden geçirip, araştırmama ve sorgulamama rağmen, bunu bilgece anlayabileceğimi sansam da, bu beni aşıyordu.”

4

 Para Aduma kuralları neden önemlidir?

Para Aduma ile ilgili kurallar, Hahamlar tarafından “Hukat A-Tora-Tora’nın Hükmü”  kavramının en temel örneği olarak tanımlanır. Huka, Tora’daki mitsvalar içinde insan mantığıyla açıklanamayacak olan kurallardır.(Buna karşılık, mişpatim; insan düşünce yapısıyla mantıklı bir şekilde açıklanabilecek kurallardır).

Huka tarzı kuralların en belirgin olanı Para Aduma-Kızıl İnek’tir.

Kendileri tamamen arınmış durumda olan kişiler, tame-ritüel olarak kirli olan kişiyi arındırdıktan sonra, kendileri tame duruma geçerler. Birini temizlerken, prosedürü yapanların kirlenmesi, Para Aduma kanununu anlaşılamayan ve açıklanamayan, sadece Tanrı’ya olan inançla yerine getirilen bir mitsva sınıfına koyar.

Huka tarzında, insanın anlayış kapasitesini aşan mitsvalar,  Tanrı’ya olan kayıtsız şartsız inancı simgeler.”Mantığını anlamasak bile sadece Tanrı istediği için yapacağız” mesajını verir.

5

  Para Aduma ile Altın Buzağı bağlantısı nedir?

Bazı yorumcular, insan mantığının açıklayamayacağı, ama buna rağmen tereddütsüz olarak, Tanrı inancı ile yerine getirilen Para Aduma mitsvasının, Altın Buzağı günahının kefareti olduğunu ifade eder.

 Midraş Tanhuma, bunu, şu örnekle açıklar. Bir gün saray hizmetlilerinden birinin oğlu, sarayı kirletir. Kral da, “Annesini çağırın, oğlunun pisliğini temizlesin.” der. Aynı şekilde Tanrı da:” Kızıl İnek, Altın Buzağı günahının kefaretini sağlasın” der.

Başka bir yorum da, Altın Buzağı’nın, İsrailoğulları tarafından, ona tapmak için yapılmadığından bahseder. İsrailoğullarının asıl niyeti, Tanrı’nın Varlığı’nı, dünyevi, elle tutulur bir şekilde görünebilir hale getirmekti. Bu istek, daha sonraları, Mişkan ile gerçekleşti.

Altın Buzağı ile Mişkan’ın, ikisinin de amacı aynı olmasına rağmen, birisi putperestlik aracı, diğeri ise Şehina’nın barındığı yer oldu.

6

 Altın Buzağı ile Mişkan’ın farkı nedir?

Mişkan, Tanrı bunu buyurduğu için inşa edildi. En ufak detayına kadar tamamen Tanrı’nın direktifleri doğrultusunda gerçekleşti. Bu şekilde oluşturulan fiziksel bir mevcudiyet, Şehina’nın barınabileceği kutsallıkta bir Tapınağa dönüşebildi.

Fakat insan tarafından tasarlanan herhangi bir plan, Tanrı’nın verdiği spesifik talimatlardan yoksunsa, bu “avoda zara”-putperestlik ile sonuçlanacaktır.

Altın Buzağı olayından alınacak ders, Tanrı’nın Varlığı’nın İsrailoğulları’nın üzerinde olması için gereken ön koşuldur. İsrailoğulları bunun gerçekleşmesi, Tanrı’nın Varlığı’nın onların yanında olmasını sağlamak için,  O’nun spesifik kurallarına, O’nun istediği şekilde uymaları gerekir.

Para Aduma kanunu (hukası), mantık almasa bile yerine getirilen kuralların en belirgin örneğidir. Bu da, Altın Buzağı günahına yol açan davranışın tam tersi bir anlayışı simgeler. Neyin tinsel (spiritüel) ve kutsal olup olmadığı konusunda insan algılarına başvurmak yerine, tamamen “Retzon Hashem”-Tanrı’nın İsteği’ne boyun eğmek, kayıtsız şartsız uygulamak, ancak bu şekilde “Aşraat haŞehina”-(Tanrı’nın Varlığı’nın orada ikamet etmesi, orada hissedilmesi) elde etmektir.

Para Aduma sadece Altın Buzağı için kefaret sağlamakla kalmaz, aynı zamanda Mişkan’a girebilmenin de ön koşuludur.

* Para Aduma= Aslen ‘Red Heifer’, konu ile ilgili yazılarda “Red Cow” olarak da geçer. Gözlem’in Beş Tora kitabında  ‘Kızıl İnek’ olarak çevrilmiştir.

Buradaki özel inek; kızıl renkli, kusursuz, genç, doğum yapmamış, üzerine boyundurluk geçirilmemiş ve herhangi bir işte çalıştırılmamış olmalıdır.

Önemli Not:  Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya konu hakkında fikir vermek amacıyla; El Gid Para El Pratikante (Gözlem), Bamidbar (Gözlem); Mitzvot (Gözlem);  kitaplarından, www.ou.org; www.chabad.org; www.torah.org; www.betemunah.org; www.torahweb.org; www.shemayisrael.co.il; www.torahresource.com; myjewishlearning.com; www.jewfaq.org; www.akhlah.com; sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.