Atalarımızın cennetten misafirliğe geldiği mutluluk bayramı: SUKOT

Yahudiler’in en sevinçli bayramlarından biri olan Sukot, Yom Kipur’dan dört gün sonra, 15 Tişri’de başlar. Bu yıl 12 Ekim Çarşamba akşamı başlayan ve yedi gün ve yedi gece devam edecek Sukot Bayramı boyunca, yemek yemek, okumak, misafir ağırlamak, uyumak gibi evde yapılan her şey, bu bayram için özel olarak hazırlanan çardaklarda gerçekleştirilir.

Nazlı DOENYAS Kavram
12 Ekim 2011 Çarşamba

Sukot, Tora’da belirtilen Şaloş Regalim bayramlarının en neşelisidir. Bayram dualarında Pesah ‘Kurtuluşumuzun Zamanı’, Şavuot ‘Tora’nın Veriliş Zamanı’, Sukot ise ‘Sevinç Zamanı’ olarak tanımlanır.

SUKOT

Şaloş Regalim – ‘Üç Ayak’ – ‘Üç Hac Bayramı’nın(Pesah-Şavuot-Sukot) sonuncusu olan Sukot, Mısır’dan çıkan atalarımızın, vaat edilmiş topraklara gelmeden, kırk yıl boyunca çölde, etrafta bulabildikleri dallar ve yapraklardan yaptıkları çardaklarda yaşamalarının anısına, Sukot-çardaklar, çadırlar adıyla anılır.

Sukot ayrıca Su için yargılandığımız ve Tanrı’ya bereket için dua ettiğimiz bir dönemdir. Bet Amikdaş zamanında Kutsal Tapınağa Pesah’ta ‘Arpa Kurbanı’, Şavuot’ta ‘Buğday Kurbanı’, Sukot’ta ise ‘Su Kurbanı’ getirilirdi. Mizbeah’ın üstüne dökülüp Tanrı’ya adanan su ile gelecek yılın bol yağışlı ve bereketli olması dilenirdi.

Şaloş Regalim bayramlarında, Pesah’ta Şir Aşirim-Ezgiler Ezgisi, Şavuot’ta-Ruth, Sukot’ta ise Kohelet okunur. Kral Şlomo, Kohelet’te “boş, boş, her şeyin boş” olduğundan, Tanrı koruması, Tanrı yolu ve Tanrı hizmeti dışında her şeyin boşluğundan ve anlamsızlığından söz eder. Bayram süresince Sukalar’da yaşanmasının sebebi de budur.

 TORA’DA SUKOT İLE İLGİLİ MİTZVALAR

1) SUKA: Bu yedi gün boyunca çardaklarda yaşayacaksınız”(Vayikra 23:42)

Kipur bittikten hemen sonra, atalarımızın çöldeyken yaşadıkları çardakları hatırlatan Sukalar’ın yapımına başlanır. Suka, belirli kurallara göre yapılır, üstü dallar ve bitkilerle kaplanır.

Onur Bulutları- Talmud bilgeleri, Sukot Bayramı’nın tek amacınınYahudilerin çöldeyken yaşadıkları barınakları anımsama olmadığını vurgular. Asıl hatırlanması gereken, o barınaklarda yaşarken, Tanrı’nın ‘Onur Bulutlarının İsrailoğulları’nı nasıl çevrelediği, vaat edilen topraklara girene kadar, gece ve gündüz nasıl her türlü tehlikeden koruduğu gerçeğidir. Suka’da otururken, düşünülmesi gereken, evlerimizin duvarlarına, çatısına veya fiziksel dünyadaki herhangi bir şeye umut bağlamamamız gerektiği, tek ihtiyacımız olanın, tek güvencemizin Tanrı’nın İlahi Takdiri ve Koruması olduğudur.

Uşpizin-misafirler- Kişi, Suka’da oturduğu zaman, bir gün Tanrısal Onur’un, koruyucu kanatlarını göklerden, onun üstüne örteceğini ümit eder... Suka, o denli bir spiritüel enerji yoğunluğu barındırır ki, İsrael’in yedi ‘babası’, Gan Eden (Cennet Bahçesi)’nden çıkıp, Sukot süresince Sukalar’da misafirimiz olurlar (Zohar-Emor 103a). Her gün, Suka’ya girerken bir tanesi diğer altısına (kronolojik veya sefirot sırasına göre) rehberlik eder. Sefirot sırasına göre, birinci gece Avraam (sevgi ve iyilik), ikinci gece İtshak (kişisel güç ve kendine hakimiyet), üçüncü gece Yaakov (güzellik ve gerçek), dördüncü gece Moşe (Tora’nın hakimiyeti ve ebediyet), beşinci gece Aaron (empati ve Tanrısal görkem), altıncı gece Yosef (kutsallık ve spiritüel temel) ve yedinci gece David (Cennetin Krallığı’nın yeryüzünde kurmak), diğer altısına önderlik eder. Cenneten gelen uşpizinler’in, bu değerli misafirlerin kişisel özelliklerine uygun olarak davrandığımızda, Tanrısal Işık yeryüzüne gelir ve dünyayı, tamamlanmasına yaklaştırır.

2)ARBA MİNİM: “ İlk günde kendinize etrog ağacı meyvesi, hurma dalı, mersin ağacı dalları ve dere söğütleri alıp, Tanrı’nız Aşem’in Huzuru’nda yedi gün boyunca sevinç ifade edeceksiniz. (Vayikra 23:40)

Sukot süresince, Şabat harici her sabah duası sırasında ibadetin belli bölümlerinde kullanılan Arba Minim, dört çeşit bitkiden oluşur: Lulav (Ağaç dallarının en güzeli olarak kabul edilen hurma ağacı dalları, insanın omurgasına benzetilir), Adas (Hoş kokulu ağaç dalı yapraklarını simgeleyen mersin ağacı dalları, gözlere benzetilir), Arava (Söğüt ağacı dalları, dudaklara benzetilir), Etrog (Ağaç meyvelerinin en mükemmelini simgeleyen, ağaçkavunu diye bilinen bir turunçgil, insan kalbine benzetilir). Başka bir yoruma göre de Lulav, Tora’yı öğrenen, ama iyi davranışları olmayan kişileri, Adas, Tora öğrenmeyen ama iyi davranışlarda bulunan kişileri, Arava, Tora öğrenmeyen ve iyi davranışlarda bulunmayan kişileri,Etrogda Tora’yı öğrenen ve mitzvaları yerine getiren kişileri sembolize eder.

3) SEVİNMEK ve MUTLU OLMAK: “…yedi gün sevinç ifade edeceksiniz” (Vayikra 23:40); “Bayramında neşelen” (Devarim 16:14); “...ve sen, sadece neşeli olacaksın.” (Devarim 16:15)

Tora’da tek bir harf bile gereksiz yere kullanılmamıştır. Sukot’ta ‘neşelenme’ mitzvasından Tora’da bir defadan fazla söz edilmesi, bu mitzvanın önemini vurgular. Önce Elul ayı, sonrasında Roş Aşana ve Yom Kipur’un da içinde olduğu Aseret Yeme Teşuva günlerinde pişmanlık ve yoğun dua dönemi sonrası kişi, Tanrı’ya yakınlaşmanın, ‘dönüşün’ sevincini yaşar. Sukot’ta hissedilen yoğun mutluluk ve neşenin asıl sebebi, günahlarımızdan dolayı affedilmemiz ve hatalarımıza rağmen, Tanrı’nın korumasının her an üzerimizde olduğunun bilinci, Tanrı’nın bize yepyeni bir başlangıç yapma fırsatı vermesidir.

Sukot Bayramı’nda, Yahudilerin ‘bir’liği ve bütünlüğü kutlanır. Suka’nın kutsal duvarları Yahudiler’i bir araya getirir. Birbirine bağlanmış Arbaa Minim-dört çeşit bitki de, Tora öğrenimi ve uygulaması konusundaki farklılıklarına rağmen, tüm Yahudilerin tek bir bütün olduğunu ve birbirine bağlılığını sembolize eder.

SUKOT TAKVİMİ 2011-5772

12 Ekim Çarşamba (14 Tişri)

* Geleneksel olarak Sukot’tan bir önceki gün, lulav, adasim ve aravot Suka’nın içindeyken birbirine bağlanır.

* Gerçek mutluluk, elindekileri başkalarıyla paylaşmak olduğu için, bu gün fazladan tsedaka verilir.

* Sukot’un ilk iki günü (Perşembe ve Cuma) Yom Tov olduğundan, Şabat için yemek hazırlamayı dinen uygun hale getiren Eruv Tavşilin, (Pişmiş Yiyeceklerin Birleştirilmesi) bayram şerefine mumların yakılmasından önce yapılır.

* Sukot Bayramı şerefine kandiller, evin kadınları ve kızları tarafındanyakılır ve sonra beraha söylenir: Baruh Ata Ad. Eloenu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav vetsivanu leadlik ner şel Yom Tov - Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bizlere Yom Tov mumlarını yakma mitsvasını veren Evren’in Efendisi Sen Tanrı’mız Mübareksin.

* Akşam duasından sonra, keyifli bir bayram yemeği yenilir.

* Bu akşam, yağmur bile yağsa Suka’da yemek, en azından Kiduş söyleyip, ekmeği Suka’da yemek, mitzva’dır.

* Birinci akşam önce Şaloş Regalim Kiduşu, sonra Suka berahası, en son Şeeheyanu berahası söylenir.

13 Ekim Perşembe (15 Tişri) Sukot’un 1. Günü

* Bir gün önceden hazırlanmış olan Arba Minim (Dört Tür) sabah duası sırasında, altı farklı yöne sallanır.

* Allel duasının tamamı okunduktan sonra, Oşanot yapılır. (Arba Minim ile gelecek yılda ferah bir geçim için dualar eşliğinde, Teva’da bulunan Sefer Tora’nın etrafında bir kere dönülür.)

* Sabah duasından sonra Suka’da keyifli bir bayram yemeği yenir.

* Akşam duasından sonra, bayram yemeği, Suka’da yenir.

* İkinci akşam önce Şaloş Regalim Kiduşu, sonra Şeeheyanu berahası, en son Suka berahası söylenir.

14 Ekim Cuma (16 Tişri) Sukot’un 2.Günü

* Sabah duası sırasında Arba Minim altı farklı yöne sallanır, Allel duasının tamamı okunur,Oşanot yapılır.

* Sabah duasından sonra Suka’da keyifli bir bayram yemeği yenir.

* Şabat mumları güneş batmadan önce, YomTov olduğu için ‘yanan bir ateşten faydalanılarak’ yakılır.  (Baruh Ata Ad.Eloenu Meleh Aolam Aşer Kideşanu Bemitsvotav vetsivanu leadlik  ner şel Şabat - Bizleri mitsvaları ile kutsayan ve bizlere Şabat mumlarını yakma mitsvasını veren Evren’in Efendisi Sen Tanrı’mız mübareksin.)

* Şabat Yemeği, Suka’da yenir.

15 Ekim Cumartesi (17 Tişri) Şabat Hol Amoed-Medyanos

* Şabat sabah duaları her Şabat olduğu şekilde yapılır, Şaloş Regalim Amida’sı ve Musaf’ı okunur. Şabat’la ilgili bölümler eklenir.

* Allel duasının tamamı okunur.

* Şabat dolayısıyla Arba Minim getirilmez.

 * Oşana duası söylenir, ama Teva’nın etrafında dönülmez.

* Şabat Bayram yemeği Suka’da yenir.

* Akşam olunca, Şabat’ın bitip ve yeni haftanın başladığı Avdala yapılır.

16-18 Ekim (18-20 Tişri) Sukot Hol Amoed-Medyanos

* Bayramın Yom Tov olmayan bu ara günlerinde, yine bazı kısıtlamalar olmasına karşın, günlük hayatta yaptığımız aktivitelerin çoğunu yapabiliriz.

* Birçok cemaatte, Sukot Hol Amoed günlerinde Tefilin takılmaz.

* Sabah dualarında Arba Minim sallanır, Allel duasının tamamı okunur, Oşanot yapılır (Teva’da bulunan Sefer Tora’nın etrafında bir kez dönülür).

*18 Ekim akşamı Oşana Raba başlar. Oşana Raba, Roş Aşana’da yargılandıktan sonra, Yom Kipur’da yeni yıl için hakkımızda verilen kararların yürürlüğe girdiği gündür.

19 Ekim Çarşamba (21 Tişri) Sukot’un 7.Günü-Hol Amoed ve Oşana Raba

* Sabah duası sırasında Arba Minim altı farklı yöne sallanır.

* Allel duasının tamamı okunur, özel bereket duaları ileTeva’daki Sefer Tora’nın etrafında yedi kere dönülür, yedi Oşanot yapılır. Bayramın adı Oşana Raba buradan gelir.

* Oşanot’tan sonra beş arava-söğüt dalından oluşan demetler alınır ve yere beş kere vurulur. Bu söğüt dalları daha sonra evlerdeki mezuzaların yanına asılır.

*Bu akşam ve Perşembe Yom Tov-Şemini Atseret olduğundan, Şabat için yemek pişirebilmek için Eruv Tavşilin ‘bugün’ yapılır.

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amacıyla Every Person’s Guide to Sukkot,Shemini Atzeret and Simchat Torah;Succos-It’s Significance,Laws,and Prayers; kitaplarından ve www.chabad.org; www.jewfaq.org sitelerinden derlenerek hazırlanmıştır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için Özel Günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.

SUKOT SAATLERİ

Birinci Gece:

12 Ekim Çarşamba  akşamı

Minha Arvit: 18:00

13 Ekim Perşembe sabahı

Tefila: 08:00

Sukot’un ikinci gecesi  

13 Ekim Perşembe gecesi  

Minha Arvit: 18:00

14 Ekim Cuma  sabahı  Tefila: 08:00

Kabalat Şabat: 18:12

Minha Arvit: 18:00

15 Ekim Cumartesi

Tefila: 08:00

Minha Arvit: 18:00

Motsae Şabat: 18:52