Haye Sara: DUYGULARIMIZI DENETLEYEBİLMEK

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
27 Ekim 2010 Çarşamba

Ağlamak ve yas tutmak anlamına gelen ‘velivkota’ sözcüğünde ‘kaf’ harfi normalden daha küçük yazılmıştır. Bilginlerimiz bu noktadan hareketle Avraam’ın Sara için fazla matem tutmadığı konusunda birleşirler. Ancak bu noktada ciddi bir anlaşılmazlık vardır. Nasıl Avraam bu kadar yıllık eşinin ardından matemini kısıtlayarak yaşar? Rabiler bu konuda şöyle bir açıklama getirirler. Avraam eşinin kaybından dolayı duyduğu matemi içsel olarak yaşamış çok fazla dışa yansıtmamıştır.

Dr. Twerski “Not Just Stories” adlı eserinde tsadikimlerin hayatlarından kesitler sunarken bizlerin sadece Tora’nın kurallarına göre değil aynı zamanda Tora’nın ruhaniliği doğrultusunda yaşamamız için bir rehber oluşturmuştur. Tsadiklerin hayatlarını öğrenmek aynı zamanda Talmud Tora olarak kabul edilir çünkü onların biyografileri bizlere gerçek anlamda nasıl yaşamamız gerektiğini öğretir. Birçok insan tsadikler gibi yaşamanın imkânsız olduğunu onların insan gibi değil bir melek gibi yaşadıklarını iddia ederler. Bu kendi düşünce ve davranışlarımızı rafine etmemek ve düzeltmemek için gösterdiğimiz geçersiz bir neden olmaktan daha öteye gitmeyecek bir tartışmadır. Rabi sözlerini sürdürür. İlk Talmud öğretmeninin yıllar boyunca Hafets Hayim’in öğrencisi olduğunu ve midot konusunda nasıl bir rehber olduğunu gösterdiğini öğretir. Gerçek tsadikler çağdaşları için gerçek birer rehber olma özelliği taşırlar. Rabi Steipler Gaon’u tanımaktan büyük mutluluk duyduğunu ifade eder. Rabi’ye göre Gaon meleklerin özelliklerinde etten kemikten yaşayan bir insandır.

Steipler Gaon ile Hazon iş aynı dönemde yaşamıştırlar ve akrabalık derecesinde yakınlıkları vardır. Hazon İş bir Cuma akşamı bu dünyadan ayrıldığında Steipler Gaon’un hiçbir duygusal belirti göstermemesi şaşkınlık ile karşılanmıştı. Gaon Şabat boyunca olması gerektiği gibi davranmış ancak Avdala biter bitmez inanılmaz bir üzüntü ile ağlamaya başlamıştır. Gaon Şabat gününün matem için uygun olmadığını bildiğinden matemini Şabat çıkışına kadar kontrol etmeyi ve frenlemeyi bilmiştir. Çünkü Şabat gnü matem tutmak yasaktır derin bir acısı olmasına rağmen bunun bilincinde olduğundan duygularını denetleyebilmiştir.  Bu davranış Gaon’un duygularının olmadığını değil aksine duygularını kontrol altında tuttuğunu göstermektedir. 

Duygularını kontrol etmek insan üstü bir davranış mıdır? Kesinlikle hayır. Bu her insanın yapabileceği bir şeydir. Ancak bu durum çaba ve kendini eğitmek gereken bir dönemi gerektirir.

Hafets Hayim oğlunu yitirdiğinde yanında bulunanlar söylediklerine inanmakta büyük zorluk çekmişlerdir. Ribono şel olam. Artık büyük sevgimi oğluma veremeyeceğim. Bu sevgimi San’a vereceğim. Bu bir insaüntü davranış mıdır? Elbette hayır. Bu insanın ulaşabileceği yüksek ve büyük bir mertebedir.

Rabi Meir oğullarının ikisini aynı günde bir Şabat gününde kaybettiği zaman eşi büyük bir kadın olan Bruria Şabat günü boyunca bu gerçeği ondan gizler. Şabat çıkışında gerçeği ona iletmek zorunda kalır. Rabi ilk şoku atlattıktan sonra şu cümleyi söyler: Ad… natan Ad… lakah. Yei şem Ad… mevorah meata vead olam – Tanrı verir Tanrı alır. Şimdiden sonsuza kadar Tanrı’nın ismi mübarek olsun.

Rabi Yaakov Neiman Darke Musar adlı kitabında Avraam’ın neden matemini sınırlı yaşadığını açıklamaya çalışır. Talmud’a göre atalar Tora henüz verilmemiş olsa da Tora’nın bütün kurallarına göre yaşamlarını sürdürmektedirler. Akedat Yitshak Kipur gününde gerçekleşmiştir. Moria dağına Avraam’ın kampından ulaşım ise üç gün sürmektedir. Avraam’ın Sukot bayrmı öncesinde eşini sadece defnetmek için zamanı vardır. Sukot bayramında matem tutmak mümkün olmadığından ve atamız bu bayramı da kutladığından matem süresini kısaltmıştır.

İddia edebilirsiniz. Avraam binlerce yıl önce yaşamıştır ve onun gibi yaşamak zorunda değiliz. Kabul. Steipler Gaon ve Hafets Hayim çağımızda yaşayan bilgelerdir. Duygularımızı kontrol etmek imkânsız değildir. Ruhani gelişim ve samimi bir gayret bunun için yeterlidir.