Çardaklarda yaşanan mutluluk bayramı SUKOT

Şaloş Regalim-Üç Ayak-Üç Hac Bayramı’nın(Pesah-Şavuot-Sukot) sonuncusu olan Sukot, Mısır’dan çıkan atalarımızın, vaat edilmiş topraklara gelmeden, kırk yıl boyunca çölde, etrafta bulabildikleri dallar ve yapraklardan yaptıkları çardaklarda yaşamalarının anısına, Sukot-çardaklar, çadırlar adıyla anılır.

Yaz sonunda ürünlerin tarlalardan toplanıp evlere ve depolara götürüldüğü zamana denk geldiği için, Tora, Sukot’tan Hag HaAsif (Hasat Bayramı) olarak bahseder. Tarlaların ekilip, üzerine emek verilip, çalışılıp, daha sonra Hasat Bayramı’nda ürünlerin toplanması ile Yahudi inançlısı arasında spritüel bir paralellik kurulabilir. Yahudi halkı, Sukot gelene kadar, kendi içine döndüğü, iç hesaplaşmalarını gerçekleştirdiği, pişmanlıklarını itiraf ettiği, yeni yıl için kararlar aldığı, yoğun bir Tanrı’ya dönüş ve dua dönemi geçirir. Mübarek Elul ayı, sonra gelen Roş Aşana ve Yom Kipur günlerinde, manevi gelişim üzerine tohumlar ekilir, bunlara emek verilir, üzerinde çalışılır. Sukot’ta da bu çalışmanın ürünleri toplanır, pişmanlık ve yoğun dua dönemi sonrası kişi, Tanrı’ya yakınlaşmanın, ‘dönüşün’ sevincini yaşar. Sukot’ta hissedilen yoğun mutluluk ve neşenin bir sebebi, günahlarımızdan dolayı affedilmemiz ve hatalarımıza rağmen, Tanrı’nın bize yepyeni bir başlangıç yapma fırsatı vermesidir.

Sukot ayrıca Su için yargılandığımız ve Tanrı’ya bereket için dua ettiğimiz bir dönemdir. Bet Amigdaş zamanında Kutsal Tapınağa Pesah’ta ‘Arpa Kurbanı’, Şavuot’ta ‘Buğday Kurbanı’, Sukot’ta ise ‘Su Kurbanı’ getirilirdi. Mizbeah’ın üstüne dökülüp Tanrı’ya adanan su ile gelecek yılın bol yağışlı ve bereketli olması dilenirdi. Oşana Raba’da beş arava dalının beş kere yere vurulması, yine bu dilekle ilgilidir.

Tora’daki Sukot Mitzvaları

1)Suka-Kipur bittikten hemen sonra, atalarımızın çöldeyken yaşadıkları çardakları hatırlatan Suka’ların yapımına başlanır. Suka, belirli kurallara göre yapılır, üstü dallar ve bitkilerle kaplanır. Talmud Bilgeleri, Sukot Bayramı’nın tek amacının Yahudilerin çöldeyken yaşadıkları barınakları anımsama olmadığını vurgular. Asıl hatırlanması gereken, o barınaklarda yaşarken, Tanrı’nın “Onur Bulutları”nın İsrailoğullarını nasıl çevrelediği, vaat edilen topraklara girene kadar, gece ve gündüz nasıl her türlü tehlikeden koruduğu gerçeğidir. Suka’da otururken, düşünülmesi gereken, evlerimizin duvarlarına, çatısına veya fiziksel dünyadaki herhangi bir şeye umut bağlamamamız gerektiği, tek ihtiyacımız olanın, tek güvencemizin Tanrı’nın ilahi takdiri ve koruması olduğudur.

2)Arba Minim-Dört Çeşit-Sukot süresince, Şabat harici her sabah duası sırasında ibadetin belli bölümlerinde kullanılan Arba Minim, dört çeşit bitkiden oluşur: Lulav (ağaç dallarının en güzeli olarak kabul edilen hurma ağacı dalları, insanın omurgasına benzetilir), Adas (hoş kokulu ağaç dalı yapraklarını simgeleyen mersin ağacı dalları, gözlere benzetilir), Arava (söğüt ağacı dalları, dudaklara benzetilir), Etrog (ağaç meyvelerinin en mükemmelini simgeleyen, ağaçkavunu diye bilinen bir turunçgil, insan kalbine benzetilir). Başka bir yoruma göre de Lulav, Tora’yı öğrenen, ama iyi davranışları olmayan kişileri, Adas, Tora öğrenmeyen ama iyi davranışlarda bulunan kişileri, Arava, Tora öğrenmeyen ve iyi davranışlarda bulunmayan kişileri,Etrogda Tora’yı öğrenen ve mitzvaları yerine getiren kişileri sembolize eder.

3)Bayramda büyük sevinç ve mutluluk duymak-Sukot, Tora’da belirtilen Şaloş Regalim bayramlarının en neşelisidir. Bayram dualarında Pesah ‘kurtuluşumuzun zamanı’, Şavuot ‘Tora’nın veriliş zamanı’, Sukot ise ‘sevinç zamanı’ olarak tanımlanır. Tora’da tek bir harf bile gereksiz yere kullanılmamıştır. Sukot’ta ‘neşelenme’ mitzvasından Tora’da bir defadan fazla söz edilmesi, bu mitzvanın önemini vurgular. Hayatımızda yeni bir başlangıç yapmamız, Tanrı’ya yakınlığımız, Tanrı’nın korumasının her an üzerimizde olduğunun bilinci, bu sevincin sebeplerinden sadece bazılarıdır.

Sukot Bayramı’nda, Yahudilerin birliği ve bütünlüğü kutlanır. Suka’nın kutsal duvarları Yahudileri bir araya getirir. Birbirine bağlanmış Arbaa Minim- dört çeşit bitki de, Tora öğrenimi ve uygulaması konusundaki farklılıklarına rağmen, tüm Yahudilerin tek bir bütün olduğunu ve birbirine bağlılığını sembolize eder.

2010 Sukot Takvimi

22 Eylül Çarşamba

*Geleneksel olarak Sukot’tan bir önceki gün, lulav, adasim ve aravot Suka’nın içindeyken birbirine bağlanır.

*Gerçek mutluluk, elindekileri başkalarıyla paylaşmak olduğu için, bu gün fazladan tsedaka verilir.

*Sukot’un ilk iki günü (Perşembe ve Cuma) YomTov olduğundan, Şabat için yemek hazırlamayı dinen uygun hale getiren Eruv Tavşilin, (pişmiş yiyeceklerin birleştirilmesi) bayram şerefine mumların yakılmasından önce yapılır.

* Sukot Bayramı şerefine kandiller, evin kadınları ve kızları tarafındanyakılır.(…ner şel Yom Tov)

*Akşam duasından sonra, keyifli bir bayram yemeği yenilir. Bu akşam, yağmur bile yağsa Suka’da yemek, en azından Kiduş söyleyip, ekmeği Suka’da yemek, mitzvadır.

23 Eylül Perşembe-Sukot’un 1.Günü

* Bir gün önceden hazırlanmış olan Arba Minim (dört tür) sabah duası sırasında, altı farklı yöne sallanır.

*Allel duasının tamamı okunduktan sonra, Oşanot yapılır. (Arba Minim ile gelecek yılda ferah bir geçim için dualar eşliğinde, Teva’da bulunan Sefer Tora’nın etrafında bir kere dönülür.)

*Sabah duasından sonra Suka’da keyifli bir bayram yemeği yenir.

*Akşam duasından sonra bayram yemeği, Suka’da yenir.

24 Eylül Cuma-Sukot’un 2.Günü

*Sabah duası sırasında Arba Minim altı farklı yöne sallanır, Allel duasının tamamı okunur,Oşanot yapılır.

*Sabah duasından sonra Suka’da keyifli bir bayram yemeği yenir.

*Şabat mumları güneş batmadan önce, YomTov olduğu için ‘yanan bir ateşten faydalanılarak’ yakılır (..ner şel Şabat)

*Şabat yemeği, Suka’da yenir.

25 Eylül Cumartesi-Şabat Hol Amoed-Medyanos

*Şabat sabah duaları her Şabat olduğu şekilde yapılır, Şaloş Regalim Amida’sı ve Musaf’ı okunur. Şabat’la ilgili bölümler eklenir

*Allel duasının tamamı okunur.

*Şabat dolayısıyla Arba Minim getirilmez.

*Oşana duası söylenir, ama Teva’nın etrafında dönülmez.

*Şabat bayram yemeği Suka’da yenir.

*Akşam olunca, Şabat’ın bitip ve yeni haftanın başladığı Avdala yapılır.

26-28 Eylül Sukot Hol Amoed-Medyanos

*Bayramın Yom Tov olmayan bu ara günlerinde, yine bazı kısıtlamalar olmasına karşın, günlük hayatta yaptığımız aktivitelerin çoğunu yapabiliriz.

*Birçok cemaatte, Sukot -Hol Amoed günlerinde Tefilin takılmaz.

*Sabah dualarında Arba Minim sallanır, Allel duasının tamamı okunur, Oşanot yapılır(Teva’da bulunan Sefer Tora’nın etrafında bir kez dönülür)

*28 Eylül akşamı Oşana Raba başlar. Oşana Raba,Roş Aşana’da yargılandıkta sonra,Yom Kipur’da yeni yıl için hakkımızda verilen kararların yürürlüğe girdiği gündür.

29 Eylül Çarşamba-Sukot’un 7.Günü- Hol Amoed ve Oşana Raba

* Sabah duası sırasında Arba Minim altı farklı yöne sallanır.

* Allel duasının tamamı okunur, özel bereket duaları ileTeva’daki Sefer Tora’nın etrafında yedi kere dönülür, yedi Oşanot yapılır. Bayramın adı Oşana Raba buradan gelir.

*Oşanot’tan sonra beş arava-söğüt dalından oluşan demetler alınır ve yere beş kere vurulur. Bu söğüt dalları daha sonra evlerdeki mezuzaların yanına asılır.

*Bu akşam ve Perşembe Yom Tov-Şemini Atseret olduğundan, Perşembe günü yemek pişirebilmek için Eruv Tavşilin bugün yapılır.

30 Eylül Perşembe- Şemini Atseret

1 Ekim Cuma-Simhat Tora

Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amaçlıdır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir.