Polonyalı Sozanska Ailesi, II. Dünya Savaşı’nda Rozia Rothshild ve ailesini Nazilerden gizleyerek hayatlarını kurtarmıştı. 60 yıl aradan sonra Rozia ile Wiktoria Sozanska ilk kez bir araya geldiler
New York Kennedy Havaalanı geçtiğimiz günlerde, bir Holokost Kurtulanı ile Polonyalı kurtarıcısı arasındaki duygusal buluşmaya tanık oldu. Jewish Foundation Righteous tarafından düzenlenen bu buluşmada şimdi İsrail’de yaşayan Rozia Rothshild ile Polonya’nın Wroclaw kentinde yaşayan kurtarıcısı Wiktoria Sozanska 60 yıl sonra bir araya geldi.
Sozanska, beş kardeşi ve dul annesi ile birlikte, Rozia Rothshild (o zamanki soyadı Seifert), erkek kardeşi babası ve yakın bir akrabayı 1942–1944 yılları arasında çiftliklerindeki bir yeraltı sığınağında gizlediler.
Rozia; “Kendi yaşamlarını tehlikeye atma pahasına evlerini ve kalplerini biz açan Wiktoria ile annesi Anna’ya olan şükran borcumu sözcüklerle ifade etmekte güçlük çekiyorum. Onların bu insancıl tavrı sayesinde hayatta kalabildim” demekte.
1942’de Polonya’nın Turka bölgesindeki (bugün Ukrayna sınırları içinde) ve civar köylerdeki Yahudiler, Almanlar tarafından Samberg Gettosu’na kapatılmaktaydı. Seifert ailesi de Turka’da yaşayan beş bin Yahudi arasındaydı.
Bu Yahudilerin güçlü olanlarının bir kısmı ormanlara kaçıp gizlendi, kaçamayan aileler eşyalarını çok ucuz fiyatlara satmaya zorlanarak gettoya kapatıldılar.
Seifert ailesinin evine eşya almak üzere gelen Wiktoria ile annesi Anna, Rozia ile kardeşi Lucien’i görünce, bu çocukların gelecekleri konusunda endişeye kapıldılar. Gettoya gönderileceklerini öğrenince kararlarını verdiler: “Bizler sizi koruyacağız, bizimle gelin” dediler.
Ertesi gün gece yarısı Wiktoria’nın erkek kardeşi Mikolaj, Seifert’lerin evine kuru saman yığınları yüklü bir araba ile geldi. Rozia’yı erkek kardeşi Lucien’i babası Mendel’i ve akrabaları Fanya’yı yığınların arasına gizledi. Alman devriye askerlerinin önünden geçtikten sonra kaçakları iki yıl kalacakları çiftliklerindeki bir yeraltı sığınağına kapattı. İki yıl süresince Wiktoria ve ailesi Seifert’lere yemek taşıdılar, korumaları altındaki Yahudilerin sağlıkları ile yakından ilgilendiler. Sozanska’lar varlıklı değildi, ama neleri varsa Rozia ve ailesi ile paylaştılar.
GESTAPO SORUŞTURMASI
Bu dönemde hüviyetini bir Yahudi’ye vermekle suçlanan Wiktoria, Gestapo tarafından birkaç gün sorgulamaya tabii tutuldu. Fakat Seifert’leri asla ele vermedi.
1944 yazında Sovyet ordusu Turka’ya doğru ilerlerken, bölgeyi sıkı denetime alma, hayvanlara ve evlerden gıda maddelerine el koyma, gizlenen Yahudileri avlama harekatına giriştiler. Wiktoria ve annesi Anna, Seifert’ları ormanda gizlediler. Bölge Sovyet orduları tarafından özgürlüğe kavuşana dek Seifert’lar iki hafta ormanda gizlenmek zorunda kaldılar.
Savaş sonrasında baba Mendel, Fanya ile evlendi ve aile ABD’ye göç etti. ABD’de bir tanıştığı İsrailli ile evlenen Rozia, İsrail’e göç etti. Adını İbranice karşılığı Şoşanna olarak değiştirdi. Bugün 80 yaşında olan Wiktoria ise Polonya’nın Wroclaw kentinde yaşıyor.
ŞÜKRAN BORCU
Rozia ile Wiktoria’nın buluşmasını düzenleyen Jewish Foundation Righteous’un Başkan Yardımcısı Stanlee Stahl; “Yıllardır Holokost Kurtulanları ve onların kurtarıcıları ile ilişki içindeyiz. Kendi yaşamlarını tehlikeye atmak pahasına başkalarının hayatını kurtaran binlerce kişinin gösterdikleri cesaret ve kahramanlık karşısında saygı ile eğiliyoruz. İnsani değerleri her şeyin üstünde tutan bu kişiler, Yahudileri kesin bir ölümden kurtardılar” demekte.
Jewish Foundation Righteous, Holokost yıllarında kendi hayatlarını ve ailelerinin hayatını tehlikeye atmak pahasına Yahudileri kurtaran kişilere maddi destek sağlamak amacıyla1986’da kuruldu. Günümüzde Jewish Foundation Righteous, Yahudileri kurtarmış 26 ülkeden 1.200 yaşlı kişiye maddi destekte bulunuyor.
