Binlerce yaşam kurtaran Çinli diplomat onurlandırıldı

İkinci Dünya Savaşı yıllarında, verdiği vizelerle binlerce kişinin Avusturya’dan kaçmasını sağlayan Çinli diplomat ABD Kongresi’nde açılan bir sergide onurlandırıldı

Nelly BAROKAS Kültür
28 Mayıs 2008 Çarşamba

Çin’in Viyana Başkonsolosu Feng Shan Ho, üstlerinin karşı çıkmasına rağmen, 1937-1940 yılları arasında birçok Yahudi’nin güvenli bir şekilde Avusturya’yı terk etmelerini kolaylaştırdı. Başkonsolosun bu yöndeki çabaları öldüğü 1997 yılına dek ortaya çıkmadı. Ancak bu tarihten sonra kızı, babasının özverili çalışmalarını dünya kamuoyuna duyurdu. Feng Shan Ho, 1973’te emekli olmasından sonra ölümüne dek San Francisco’da, hayatlarını kurtardığı bazı kişilerin yakınında yaşadı. Fakat hiç kimse bunu bilmedi.

ABD Mirasını Koruma Komisyonu üyesi Martin Gold; “O hiçbir şeyin duyulmasını istemedi, karşılık beklemedi, övgü beklemedi. Yaptığı şeyin doğru olduğunu bilmek ona yetiyordu” dedi.

ABD Mirasını Koruma Komisyonu, “On the Wings of the Phoenix: Dr Feng Shan Ho and the Rescue of Austrian Jews” adlı bir etkinlik düzenledi.

Yedi yaşında yetim kalan Feng Shan Ho, kendini yetiştirerek diplomatik alanda çalışmaya başladı. Avusturya’daki görevi sırasında, Nazi ırkçı yasalarının bu ülkede uygulanmasına ve Yahudilerin maruz kaldığı şiddete tanık oldu. Birçok Yahudi ülkeyi terk etmek istiyor, ancak hiçbir ülke onları kabul etmiyordu. Bazıları elde ettikleri Çin vizeleri ile Shanghai, Kuzey veya Güney Amerika, Filistin, Filipinler ve Küba’ya kaçmayı başardılar.

Washington’da açılan sergi Çinli Diplomat Ho’nun kızı Manli Ho’nun yardımı ile düzenlendi. Boston Globe gazetesinin eski bir yazarı olan Manli Ho, babasının dürüst geçmişinin kamuoyuna duyurulmasında etkin oldu. Manli Ho, babasının Yahudileri kaçışını sağlamak amacıyla Gestapo ile buluştuğunu biliyordu. Daha sonraki yıllarda merakını gidermek için Manli Ho, bu sayede hayatta kalmış Yahudileri aramaya koyuldu.

Başkonsolos Feng Shan Ho, kişisel risk alma pahasına Yahudileri kurtaran az sayıda diplomatlardan biridir.

Japon Chiune Sugihara da binlerce Yahudi’nin Lituanya’yı terk edebilmesi ve Japonya’ya sığınabilmesi için vize sağlayan bir diplomattı. Çinli Feng Shan Ho ve Japon Chiune Sugihara, Yad Vaşem tarafından Uluslararası Dürüst payesi ile onurlandırılmış kişiler.