Türkçede yapılan yanlışlarla ilgili olarak Sayın Feyza Hepçilingirler’e bir mektup göndererek beş örnek vermiş ve doğru olup olmadıklarını sormuştum.
Teşekkür ediyorum. Hepçilingirler, Cumhuriyet gazetesindeki köşesinde sorularımı teker teker yanıtladı.
1) Aşağıdaki cümle düşük mü? “ İstanbul’da depreme karşı binaları güçlendirmekte ağırdan alan belediye kaldırım sezonunu açtı.”
Güçlendirmeyi ağırdan alan mı, güçlendirmekte ağırdan alan mı? Hangisi doğru?
Hepçilingirler‘in yanıtı şöyle: Kimi binalar deprem karşıtı olmuşlar gibi bir anlamın doğmasına yol açan “ Depreme karşı binalar” sözcük öbeği sorun yaratıyor. Söylenmek istenen herhalde şudur. “ İstanbul’da binaları depreme karşı güçlendirmeyi ağırdan alan…”
2) Bu yanlış değil mi?
“Yazar, toplumumuzda gözlemlediği bir çarpıklığı işaret ediyor.
Doğrusu bu değil mi?
“Yazar, toplumumuzda gözlemlediği bir çarpıklığa işaret ediyor.
“Çarpıklığı işaret” mi? “çarpıklığa işaret mi”?
Hepçilingirler; Dilbilgisi açısından her ikisini de kullanmanın mümkün olduğunu belirtiyor. Başka bir deyişle “ bir şeyi işaret etmek” denebileceği gibi, “ bir şeye işaret etmek” de denebilir.
3) Bir romanın başlığı:
“Aşkla tökezleyen kadınlardan biriydi
Şöyle olması gerekmez miydi?
“ Aşkta tökezleyen kadınlardan biriydi
“ Kişi bir şeyle mi tökezler “yoksa “ bir şeyde mi tökezler”?
Hepçilingirler: Bu ikisi farklı anlamlar gibi görünüyor. Düz anlamı elbette bir şeyde tökezlemek; ama bir şeyle tökezlemek de pek yanlış gelmiyor; kişi kendi bir şeyde tökezlediği gibi, bir şeyle de tökezleyebilir sanki”
4) Bence aşağıdaki cümle de çarpık;
“Biz de bundan herkes kadar nasibini alıyoruz
Doğrusu bu değil mi?
“Biz de bunun herkes kadar nasibini alıyoruz
Hepçilingirler; Belirtili ad tamlaması kurmak için “-ın, nin” eki yerine “ –dan, den” eki kullandığımız da olur; buna yanlış diyemeyiz.
5) Çok sevdiğim-beğendiğim bir yazardan bir açıklama:
“ Bu kitabı, görüşü ne olursa olsun, herkes için doğru bilgiler ve yorumlar için yazdım”
Bilemiyorum dilbilgisi açısından doğru mu ancak şöyle deseydi cümle daha zarif gözükmeyecek miydi?
“Bu kitabı, görüşü ne olursa olsun, herkesin algılayacağı doğru bilgiler ve yorumlar için yazdım”
Hepçilingirler ise “ Bu kitabı, görüşü ne olursa olsun, herkesin doğru bilgilere ve yorumlara ulaşabilmesi için yazdım.”diye yanıtladı.
Bence de bu daha hoş geliyor hem göze hem kulağa.
Sevgili Okurlar,
Yerim kısıtlı olduğu için sorularımı ve Hepçilingirler’in yanıtlarını kısaltarak vermek zorundayım ancak dilerseniz faks, normal veya elektronik posta ile orijinallerini sunabilirim.
Yazdığımız ve konuştuğumuz dili ben canlı olarak algılıyorum. Dil doğar, büyür, gelişir ve ihmale uğrarsa – Tanrı korusun diyelim – kaybolabilir de…
Kendinize iyi bakın.
