Donizetti Paşa ve Türk Musikisinde marşlar

Köşe Yazısı
9 Ocak 2008 Çarşamba

Yakup ALMELEK


Kimdir Giuseppe DONİZETTİ? (1788- 1856) İtalyan bir müzik adamı ve Osmanlı Ordusunda Paşa rütbesinde bir asker. Eş bir sözcükle ‘’general‘’
Musikide büyük usta iki Donizetti vardır. Ağabey ve kardeş. Kardeş opera bestekarıydı. Onun unutulmayacak operaları arasında ‘’ Aşk İksiri’’ Ankara ve İstanbul’da sık oynanan yapıtlardandır.
Ağabey Donizetti ise Padişah İkinci Mahmut devrinde 1828 yılında İstanbul’a davet edilmiş ve kendisine geniş yetkilerle paşa unvanı verilmişti. Donizetti İtalya’dan getirttiği bando çalgılarıyla yetenekli ordu mensuplarına müziği öğretmiş ve Muzika- yı Hümayun- u geliştirmişti.
Donizetti Paşa marşlar da besteledi. II Mahmut için oluşturduğu ‘’ Mahmudiye Marşı’’ Osmanlı Devletinin uzun yıllar ulusal marşı sayıldı.
Marşlar büyük bestekârların da ilgi alanları arasına girdiler. Örneğin Mozart’ın Türk Marşı, Verdi’nin Zafer marşı, Chopin’in Cenaze marşı 
Donizetti Paşa’dan sonra ve Cumhuriyet döneminde bu müzik türüne karşı ilgi daha da arttı. Askeri birlikler ile okullara, özel kutlama günleri için marşlar yazıldı ve bunlar genelde gençler tarafından beğenildi ve söylenegeldi.
Öğrencilik yıllarımızda söylediğimiz marşları hep hatırlar ve zaman zaman tekrarlamaktan haz alırız. Rap rap rap temposuyla müziğe ayak uydururken kaç yaşında olursak olalım gençleştiğimizi hissetmez miyiz.?
Marşlar kolay hatırlanan bir müzik türüdür. Daima dudaklarımızın ucundadır. Dinamizm iksiridir sanki. Bunun için olmalı okullarda müzik öğretmenlerinin birinci tercihleri arasındadır. Çocuğa ritmi sevdirdiği için, çocuğu müziğe bağladığı için.
Opera bestekârları fon müziklerinde marş türü ezgileri çokça kullandılar. Verdi’nin Aida’sını dinlerken Zafer marşıyla coşmaz mıyız?
Çoğumuzun ezbere bildiği, yürüyüş yaparken, kırda bayırda dolaşırken bağıra bağıra hep beraber söylediğimiz ‘’ Dağ başını duman almış’ marşını ne kadar da severiz.   
Yeni yıla, sözleri güzel, anlamı tatlı, hareketli ve de canlı bir ezgi ile girelim. Ve dileyelim ki bütün yıl bir marş coşkusu içinde geçsin.
Dağ başını duman almış
Gümüş dere durmaz akar
Güneş ufuktan şimdi doğar
Yürüyelim arkadaşlar

Sesimizi yer, gök, su dinlesin
Sert adımlarla her yer inlesin,
İnlesin

Bu gök, deniz nerede var
Nerede bu dağlar taşlar
Bu ağaçlar, güzel kuşlar
Yürüyelim arkadaşlar

Sesimizi yer, gök, su dinlesin
Sert adımlarla her yer inlesin,
İnlesin
Gençlik Marşı olarak da adlandırılan bu marşın sözleri Ali Ulvi Elöve’ye aittir.
Müziğini besteleyen Feliks Körling’dir.