Polonyalı komşuları Yahudilere düşünüldüğünden fazla ihanet etmiş

Polonya’da yeni yapılan bir araştırmaya göre, bölgede II. Dünya Savaşı sırasında Nazilerden saklanan Yahudilerden üçte ikisinin, çoğunlukla da Yahudi olmayan komşularının davranışları yüzünden, savaştan sağ çıkamadıkları ortaya çıktı.

Dünya
16 Mayıs 2018 Çarşamba

Polonya’nın on üç bölgesinden dokuzunu kapsayan iki ciltlik ve bin altı yüz sayfalık araştırma, merkezi Varşova’da bulunan Yahudi Soykırımı Araştırmaları Merkezi tarihçilerinin beş yıllık çalışmalarından oluşuyor.

Bir süredir gündemi meşgul eden Polonya’nın Soykırım’daki rolünden bahsetmenin kanunen yasaklanması konusunun üstüne gelen araştırmada, Polonyalıların, daha önce açıklanmış verilerin çok daha üstü bir rakamdan, yüz binlerce Yahudi’nin ölümünden sorumlu olduğu belirtiliyor.

Araştırmanın sonuçları bu senenin başlarında Polonya dilinde basılmış, ‘İşgal Altındaki Polonya Bölgelerindeki Yahudilerin Kaderleri’ adındaki kitapta yer alıyor. Kitapta, Nazi Almanya’sının Polonya’da yaşayan üç milyon üç yüz bin Yahudi’yi yok etme planı, yani Reinhard Operasyonuna rağmen yeraltına çekilerek kurtulmayı başaran bir milyon Yahudi’nin hikâyeleri de anlatılmıştı.

Polonya Baş Hahamı Michael Schudrich, soykırım süresince veya hemen sonrasında Polonyalı komşuları sebebiyle ölen Yahudilerin sayısının iki bin beş yüzü geçmediğini söylemiş olsa da Simon Wiesenthal Merkezi Doğu Avrupa Müdürü Efraim Zuroff, Schudrich’in verdiği bu rakama itiraz ederek, “Doğru rakamın ‘çok binlerce kişi’ olduğuna inanıyor ve Polonya’nın sadece doğusunda bulunan on beş kasaba ve şehirde, Yahudilerin, Yahudi olmayan komşuları tarafından katledildiklerini biliyoruz” diyor.

Polonya’da yeni yapılan araştırma doğru olduğu takdirde, Yahudi olmayan Polonyalıların hareketleri yüzünden ölen Yahudilerin sayısı tahmin edilen rakamların çok üzerine çıkarak yaklaşık yarım milyon kişiden fazla olarak tarihe geçecek.

Polonyalıların soykırımda parmakları bulunup bulunmaması meselesi, Nazilerin üç milyon Yahudi olmayan yanı sıra dört milyon da Yahudi vatandaşı öldürdüğü ülke için son derece hassas bir konu olarak değerlendiriliyor. Ocak ayında başta olan sağ görüşlü parti, Polonya’yı Nazi suçlarıyla ilişkilendiren açıklamalarda bulunanların cezaya çarptırılmasını sağlayan bir yasayı onaylamıştı. İsrail, ABD ve pek çok Yahudi grubun konuyu protestoları ardından Polonya’da antisemitizm bir dalga gibi yayılarak artmış, ülkede komünizmin düşüşünden beri antisemitizmin en yoğun yaşandığı döneme girilmişti.

Diğer yandan Polonya hükümeti, Yahudileri kurtarmak için hayatlarını tehlikeye atan Polonyalıları onurlandıran bir kampanya başlattı. Yad Vaşem Soykırım Müzesinde altı binden fazla Polonyalı, ki bu rakam tüm ülkeler arasında en yüksek, anılıyor. Araştırmaya imza atan dokuz tarihçiden ikisi, Barbara Engelking ve Jan Grabowski ise, özellikle küçük ölüm tuzakları olarak adlandırdıkları ufak Polonya kasabalarında saklanan Yahudilere yardımcı olan Polonyalıların bu davranışlarının özellikle tehlikeli olduğunu belirtiyorlar.

Araştırma için, mümkün olan en çok sayıda kurtulan ile görüşerek, kaçsalar da kurtulamayan Yahudilere neler olduğunu aydınlatmaya çalıştıklarını söyleyen ekibin raporunda ayrıca Polonya’nın ücra köşelerinden ve Nazi işgali dönemi ile sonrasından, daha önce gün yüzüne çıkmamış bazı arşiv belgelerine de yer veriliyor.

Araştırmada, Polonya’nın Miechów bölgesinde saklanan Yahudilerin yüzde onundan fazlasının Polonya yeraltı partizanları tarafından öldürüldükleri bilgisi de veriliyor.