500. Yıl Vakfı’nın Karaköy’de bulunan Zülfaris Sinagogunun binasında, Jak Kamhi’nin önemli maddi katkıları, Naim Güleryüz’ün küratörlüğünde ve Türk Musevi Toplumu Yönetiminin oluruyla 25 Kasım 2001 tarihinde hizmete giren Türk Musevileri Müzesi, 20 Eylül 2015 tarihinde Zülfaris Sinagogundaki faaliyetini sonlandırıp, 2016 yılının başında Neve Şalom Sinagogu çatısı altında yeniden faaliyetlerine başlamıştı. Son dönemlerde Türk Yahudilerinin tarihini ve bazı dönemlerdeki günlük yaşamlarını yansıtan birçok obje, fotoğraf ve belgenin müzeye kazandırılmaya çalışıldığını görülüyor.
Şalom olarak, bu haftadan itibaren her sayımızda, söz konusu obje veya belgelerden birini tanıtacağız.
“Disyonario de la Lingua Santa; kon la deklarasion de kada biervo en la lingua Sefardit”
1855-5615 Constantinople / William Gottlieb Schauffler
Alman Misyoner William Gottlieb Schauffler (1798-1883) 1804 yılında ailesinin de içinde bulunduğu dört yüz kişiyle Odessa şehrine göç eder. Burada Evanjelik görüşlere sahip bir Katolik rahibin vaazlarından etkilenerek dini düşüncelere ağırlık verir. 1826 yılında Osmanlı’da bağımsız bir misyoner olarak çalışır. 1830 yılında Amerika’nın Andover İlahiyat Fakültesinden mezun olur. Yahudiler ile Ermeniler arasında kırk dört yıl boyunca sürdürdüğü misyoner faaliyetleri süresince İstanbul’da yaşar. İstanbul’daki Alman kolonisi adına gösterdiği çabalardan dolayı Prusya Kralı tarafından madalya ile onurlandırılır.1839 yılından itibaren Viyana’da yaşayan Schauffler burada Kutsal Kitabın İbranice – İspanyolca çevirilerini yapar, çevirileri iki cilt halinde Viyana’da yayınlanır. Dr. Schauffler İncil’i Türkçeye çeviren bir yazar olup on lisanı iyi derecede bilen bir bilim adamıdır. Sefarad Kültürü Araştırma Derneğinin bir müzayededen satın alarak sahip olduğu ve teşhir edilmek üzere Müze’ye bir süreliğine ödünç verilen söz konusu bu eserde Tevrat’taki birçok İbranice terimin Osmanlı Yahudilerinin anlayabilmeleri için İspanyolca (Yahudi İspanyolcası) tercüme ve açıklamalarını içeren bir sözlük olup İstanbul’da 1855 tarihinde yayınlanmıştı.
Söz konusu kitap bir uzmanın görüşüne göre bir sözlükten daha gelişmiş bir ‘konkordansia’ özelliğindedir. Kutsal metinlerde geçen İbranice terimlerin İspanyolca anlamlarının yanı sıra kutsal metinlerde nerelerde geçtiğini belirtmektedir.
