"Duydum ki gizli bir akor varmış, Davut’un çaldığı ve Tanrı’nın hoşuna giden"
Leonard Cohen’in en çok Yahudilik teması içeren 5 şarkısı
Müziğin en saygıdeğer ve üretken vizyonerlerinden biri olarak görülen, dünyaca ünlü Kanadalı şarkı yazarı ve sanatçı Leonard Cohen, 82 yaşında hayata gözlerini kapadı.
Yahudi bir ailenin çocuğu olarak 1934 yılında Kanada’nın Montreal şehrinde dünyaya gelen; yazar, şair, söz yazarı ve müzisyen olan Cohen,1970’lerden itibaren Zen Budizminin bir takipçisi oldu. 1994-1999 yılları arasında müziğe ara verip ve Los Angeles’taki Baldy Dağında bir Zen manastırında inzivaya çekildi. Fakat Budizm ile ilgili olmasına rağmen, sanatçı kendisini bir Yahudi olarak kabul ettiğini, bir röportajında “Yeni bir din aramıyorum, eskisi ile, Yahudilik ile mutluyum” sözleriyle belirtmişti. Cohen’in Yahudi geçmişinin izleri şarkılarında da karşımıza sık sık çıkar; kimi zaman ünlü Yahudi dualarını uyarladı, kimi zaman da Yahudiliğin ana hikâyelerini tekrar anlattı. İşte Leonard Cohen’in en Yahudi temalı denebilecek şarkılarından beşi.
Hallelujah
https://www.youtube.com/watch?v=YrLk4vdY28Q
Cohen’in en ünlü ve en fazla tekrar yorumlanan şarkısıdır. Bu şarkı açık bir şekilde, Zebur’dan, Yahudi peygamberlere, Kral David’den Samson’a dair hikâyeleri ima eder. Şarkı şöyle başlar:
Duydum ki gizli bir akor varmış
Davut’un çaldığı ve Tanrı’nın hoşuna giden
Ama gerçekte müzik ile ilgilenmiyorsun değil mi?
Böylece giderken
Dörtlüsü, beşlisi
Minöre düşüyor, majore çıkıyor
Şaşırmış kral Yakarışı besteliyor
İkinci mısra ise, iki İncil hikâyesini karıştırarak başlar; David gelecekteki karısı Batsheva’yı çatıda banyo yaparken görür ve onu bağlayıp saçlarını keserek-Samson ve Delilah’ya bir imada bulunan bir imgeyle bitirir.
İnancın güçlüydü ama kanıt istiyordun
Onu çatıda banyo yaparken gördün
Onun ay ışığındaki güzelliği ayaklarını yerden kesti
Seni bir sandalyeye bağladı
Tacını kırdı, saçlarını kesti
Ve dudaklarından Yakarışı aldı
Who By Fire
https://www.youtube.com/watch?v=EgMaBreDuF4
Cohen'in en tanınmış şarkılarından biri olan ‘Who By Fire’, ‘Unetaneh Tokef’ duasından uyarlamadır. Duanın mısraları, kıyamet gününü betimler; her geçen gün insanların farklı şekillerdeki yaşam, ölüm, başarılı olma ve acı çekme biçimlerini anlatır. Cohen, neredeyse kelimesi kelimesine dini dili uyarlamaktadır:
Ve kim ateş ile, kim su ile
Kim güneş ışığında, kim gece vakti
Kim büyük sıkıntıda, kim ortak duruşmada
Kim senin neşeli, neşeli mayıs ayında
Kim çok yavaşça çürüyor
Ve ben kimin çağırdığını söyleyecek miyim?
You Want It Darker
https://www.youtube.com/watch?v=YD6fvzGIBfQ&list=PL4SnPCOcKRxZzfa0Mn8y32mr2AR6hOqMx
Cohen'in son şarkılarından ‘You Want It Darker’ iki ay önce piyasaya çıktı; Cohen bu albümünde ölüm hazırlığı hakkında konuşur. En Yahudi temalı denebilecek bu şarkının sözlerinde, Cohen'in "Hineni, ben Tanrım'a hazırım" dediği bir koro bölümü bulunur. İbranice Hineni "buradayım" anlamına gelmektedir ve bu sözcük Abraham’ın İshak'ı kurban etmeye hazır olduğunda, Tanrı'ya “Ben buradayım” diye yanıt vermek için kullandığı kelimedir. Aynı zamanda Hineni; Tanrı’ya hitaben Roş Aşana (Yahudilerin yeni yıl bayramı) bayramında söylenen ‘Hazırlık ve Alçakgönüllülük’ duasının da adıdır. Tekrarlanan mısralarda, yas duası olan Kadiş duasının dili yankılanır.
Büyütülmüş, kutsallaştırılmış, kutsal adın olsun
İnsanlık çerçevesinde, çarmıha gerilmiş, evcilleştirilmiş
Asla yanmayan yardım için yanan bir milyon mum
Daha koyu olmasını istiyorsun, biz de ateşi öldürdük.
The Story of Isaac
https://www.youtube.com/watch?v=tr0HCqiD1C8
Cohen'nin daha az tanınmış şarkılarından biri olan ‘The Story of Isaac’, İshak'ın kurban edilmesinin yeniden dile getirilmesini konu eder. Şarkı Ishak'ın perspektifinden konuşarak hikâyenin ahlakını sorgular.
Şimdi üstlerinde duran sizsiniz
Kılçıklarınız küt ve kanlı
Sen daha önce orada değildin
Bir dağın üzerindeyken
Ve babamın eli titriyordu
Kelimenin güzelliği ile.
Ve şimdi bana kardeş diyorsan
Sorarsam affet beni
Sadece planına göre
Hepsi toza düştüğünde
Zorundaysam seni öldüreceğim
Mümkünse sana yardım edeceğim
If It Be Your Will
https://www.youtube.com/watch?v=Z_Qk_4emjEs
Bu şarkının başlığı ‘Ken Yehi Ratzon’dan çeviridir; Tanrı’ya yönelik İbranice dini bir tabirdir. Şarkı da Tanrı’ya hitaben yazılmıştır, Kabalat Şabat’tan simgeler çağrıştıran sözleri, Şabat’ı karşılamak için sevinçle yapılan Cuma gecesi ayinini anlatır.
Eğer senin iraden olursa
Eğer bir seçim varsa
Bırak nehirleri dolsun
Bırak tepeler tadını çıkarsın.
Seni özleyeceğiz Leonard Cohen…
