Haydarpaşa Hemdat Israel Sinagogu ve II. Abdülhamid: Sinagogdaki ilk Kipur günü

Naim GÜLERYÜZ Kavram
19 Ekim 2016 Çarşamba

Planları Avusturyalı bir mimar tarafından çizilen ve iki bin altın liraya mal olan Haydarpaşa Hemdat İsrael Sinagogu 3 Eylül 1899 (28 Elul 5659) gününe isabet eden Roş Aşana bayramı arifesinde hizmete girdi.

Sinagoga, ‘İsrailoğullarının Şefkati’ anlamına gelen Hemdat İsrael adı verildi. İbranice Hemdat ve Hamid sözcükleri aynı kökten olup aynı sessiz harflerle (Het-Mem-Dalet-Tav) yazılır. Haydarpaşa Yahudileri sinagoga bu adı vermekle, inşaatın tamamlanması için kendilerine destek olan Abdülhamid’e minnet hislerini ifade etmek istediler.

Sinagog, açılışından kısa bir süre sonra, 14 Eylül 1899 (10 Tişri 5670) tarihine isabet eden Kipur günü önemli bir ziyaretçi tarafından onurlandırıldı. Atmah adlı özel buharlı yatıyla bir geziye çıkan Baron Edmond de Rothschild  arife günü İstanbul’a vardığında bu kefaret gününü bir sinagogda geçirmek arzusunu belirtince, Roş Aşana bayramında sinagogu ziyaret etmiş olan ABD Büyükelçisi Oscar Strauss’un tavsiyesi üzerine yatını Haydarpaşa açıklarına demirledi. Ancak, Kipur sabahı rahatsızlanıp teknesini terk edemeyince yerine oğlu ile yeğeni (Rudolf Goldsmith) Haydarpaşa rıhtımında sinagog yöneticileri, Alliance okulları yerel temsilcisi İsak Fernandez, Büyükelçi Strauss tarafından karşılandılar. Sinagogda, Teva’ya davet edilen misafirler ayrıca önemli bir bağışta bulundular.