Rio sahilinde bir Yahudi yazar

Brezilya çağdaş edebiyatının ünlü yazarı Clarice Lispector’un Copa-cabana sahil şeridine yerleştirilen heykeli Rio de Janeiro’da fotoğraf çektirmek için halkın tercih ettiği bir mekana dönüştü.

Nelly BAROKAS Kültür
1 Haziran 2016 Çarşamba

1920’de Ukrayna’da doğan ve yaşamını Brezilya’da geçiren Clarice Lispector’un, Franz Kafka’dan sonra en önemli Yahudi yazarlar arasında yer aldığı ileri sürülmekte. Yenilikçi romanları ve kısa öyküleri ile uluslararası alanda ün yapan, yazarlığının yanı sıra gazetecilik mesleğini de sürdürmüş olan Lispector, eserlerinde Yahudilikle ilgili temalara pek az yer vermişti.

Clarice Lispector’un ve köpeğinin original boyuttaki bronz heykeli Copacabana sahili devamındaki Leme’ye yerleştirildi. Yazarın bir heykelinin dikilmesi projesi Lispector’un biyografisini yazan Teresa Monteiro tarafından önerildi ve aktris Beth Goulart tarafından desteklendi. Clarice Lispector heykeli için maddi kaynak, heykeltraş Edgard Duvivier’in tasarladığı 40 minyatürün hayranlarına satışından elde edildi.

Teresa Monteiro dokuz yıldır, konuklarını ünlü yazarın favori mekanlarında gezdiren ‘Rio of Clarice’ turuna rehberlik ediyor. Monteiro ayrıca, kentteki Botanik Bahçesinde yazarın en ünlü eserlerinden alıntıların yer aldığı bir ‘Clarice Lispector Parkı’ oluşturmak üzere ön ayak oldu. Lispector’un biyografisi çok yakında kütüphanelerin raflarında yerini alacak. Teresa Monteiro basına yaptığı açıklamada, “Bu proje sadece Clarice’in hatırasını gündemde tutmayı değil, aynı zamanda onun bu kentle bütünleşmiş olmasını vurguluyor” demekte.

Clarice Lispector’un heykeli, ünlü şair Carlos Drumond de Andrade, besteci Ary Barroso ve şarkıcı Dorival Caymmi’nin heykellerinin dikilmesinin ardından Copacapana sahil şeridinde yer verilen dördüncü bronz heykel olma niteliğini taşıyor.

Chaya Lispector Ukrayna’nın Chechelnik Podolia bölgesinde  küçük bir ştetl’da dünyaya geldi. Ailesi Rusya iç savaşı sırasında antisemitizmin kurbanı olmuş, 250 bin Yahudinin katledildiği 1918’deki pogromlardan birinde annesi bir grup Rus askeri tarafından tecavüze uğramıştı. Aile Brezilya’ya göç ettiğinde Chaya henüz bir yaşındaydı. Orada adını Clarice olarak değiştirdi. Önceleri yaşadıkları Recife kenti Yahudi Cemaatinde oldukça faal olan aile, sonradan Rio kentine göç etti.

 Jorge Luis Borges, Vladimir Nabokov ve James Joyce ile kıyaslanan Lispector çok  sayıda edebiyat uzmanı tarafından Brezilya çağdaş edebiyatının en önemli yazarı olarak nitelendirilmekte.

James Joyce, William Faulkner veya Virginia Woolf’un kullandığı teknikleri kullandığı ilk kitabı ‘Near to the Wild Heart’ın yayınlanmasının ardından Clarice Lispector Brezilya çağdaş edebiyatının en ünlü isimleri arasına girdi. 1959’dan itibaren ‘Family Ties’, ‘The Passion According to G.H.’ ve ‘Agua Viva’ gibi en çok ses getiren eserlerini yayınladı. 1977’de hayata veda etti.

Clarice Lispector’un eserleri Brezilya edebiyatında yaygın bir şekilde tanınmakta ve müziğinde kullanılmaktadır. Eserlerinden bazıları beyaz perdeye uyarlandı. ABD’li yazar Benjamin Moser 2009’da ‘Why This World: A Biography of Clarice Lispector’ adlı bir kitap yayınladı. Bu kitabın ardından, kitapları New Directions Publishing ve Penguin Modern Classics tarafından yeniden tercüme edilip yayımlanan Clarice Lispector, kitapları prestijli diziler arasına giren ilk Brezilyalı yazar sıfatını kazandı.