İspanya Kralı Ferdinand Yahudi miydi?

İspanya’nın ünlü haber portalı ABC.es’te yayınlanan bir haberde 1492’de Yahudileri İspanya’dan kovan kralın büyükannesinin Yahudi olduğu duyuruldu. Sevilya’lı Yahudi büyükannenin adı Dona Paloma’ydı. O halde ‘Halaha’ya (Yahudi yaşam kuralları) göre Kral Ferdinand Yahudi miydi?

Nelly BAROKAS Kültür
10 Haziran 2015 Çarşamba

Aragon Kralı Ferdinand’ın anne tarafından büyükbabasının babası Alfonso Enriquez’in annesinin kimliği her zaman gizemini koruyan bir konuydu. Bu kişinin Sevilya’lı Yahudi bir kadın olan Dona Paloma olabileceğine ihtimal veriliyor.

Hıristiyan kökenlere sahip olmanın önemli bir zenginlik ve onur olarak algılandığı o dönemlerde Yahudilikten Hıristiyanlığa geçmiş Tomas de Torquemada gibi  İspanyol engizisyonu lideri olmuş kişiler de vardı. “El Katoliko” lakabıyla tanınan Kral Ferdinand ile asil ve güçlü kuzeni, Alba Dükü  Fadrique Alvarez de Toledo’nun da Yahudi kökenlere sahip oldukları ileri sürülüyor.

Yahudilerin Katolik kralların emri ile 1492’de kovulması bu topraklarda Yahudi –Hıristiyan ilişkilerine son verdi. Oysa XIV. ve XV. yüzyıllarda halk ve aristokrat kesimde antisemitizm yüksek boyutlara ulaşmamıştı. Kraliçe Isabella Yahudilerin kaderini değiştiren kararını

babası Hernando de Talavera ile Tomas de Torquemada’nın etkisi altında verdi. Kral Ferdinand da bu kararı engellemek için hiçbir girişimde bulunmadı.

ABC.es’te yer alan haberde,  aile isimleri belirtilerek Kral Ferdinand’dan birkaç nesil geri gidilerek yapılan araştırmalarda dönemin muteber bir ailesi olan Kastilya’lı Enriquez’lere ulaşılmakta dolayısı ile kökenlere inilerek Yahudilikle ilişkisi ortaya çıkarılmakta. Günümüzde tarihçiler tarafından kabul edilen Ferdinand’ın Dona Paloma’ya dek uzanan Yahudi kökene sahip olduğu görüşünü ilk ortaya atan tarihçilerden biri de Portekizli Fernao Lopez’di. Lopez, Dona Paloma’nın Sevilla yakınında Guadalcanal’da yaşamış bir Yahudi kadın olduğunu ileri sürerken, Diego Ortiz de Zuniga gibi bazı tarihçiler de Lerena’da yaşadığını belirtmekteler.