VAYHİ: Yaakov kabileleri kutsarken

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı 0 yorum
11 Aralık 2013 Çarşamba

Yaakov Avinu ölmeden önce çocuklarına beraha vermek istemiştir. Beraha vermeye hazırlanırken birden Şehina’nın kendisini terk ettiğini fark eder. Merak edip çocuklarına herhangi yanlış bir davranışlarının olup olmadığını sorar. Midraş Tanhuma’ya göre çocukları bir ağızdan Şema’nın ilk cümlesi ile kendisine cevap verirler. Yaakov rahatlar. Baruh Şem ile başlayan cümleyi söyler ve oğullarına beraha vermeye başlar:

Reuven ile başlayan beraha aslında bir serzeniş ve bir azarlama gibidir. “Yeter seet ve yeter az” bu cümle üç anlamda Reuven’i kardeşlerine üstün kılmaktadır. Mirastan iki pay almak, Kehuna konusunda söz sahibi olmak ve krallık özelliklerine sahip olmak. Ancak Reuven yanlışından dolayı mirastan iki pay hakkını Yosef’e, Kehuna hakkını Levi’ye ve krallık özellikleri hakkını da Yehuda’ya kaptırır.

Bereşit Raba’ya göre her ilk doğan genellikle kardeşlerinden nefret etmiştir. Kayin Evel’den Yişmael Yitshak’tan Esav ise Yaakov’dan nefret etmiştir. Ancak Reuven Yosef’i korumuş ve onun kanının dökülmesine engel olmuştur. Yalkut Şimoni’ye göre bu özelliği Reuven’in neslinde kahramanların ortaya çıkması ile kendini gösterecek ve Erets Yisrael’in fethinde büyük rol oynayacaklardır. 

Şimon ve Levi de beraha beklerken yaptıklarından dolayı azar işitmişlerdir. “Şimon ve Levi ahim” cümlesini Yaakov, Dina’ya karşı kardeş gibi davranmalarına rağmen Yosef’e karşı o şekilde davranmadıklarını anlatmak için kullanır. “Uvirtsonam ikeru şor – arzuları boğayı sakat kılmaktır” derken Yaakov iki konuya değinir. Birincisi Şehem şehrinde olanlardan dolayı Yahudiliğe geçmek isteyenlerin kalbinde derin bir korkuya neden olmuşlardır. Yosef’i öldürmek isteyerek de ‘boğa’ simgeli birini ortadan kaldırmak istemişlerdir. Yaakov kendisinin onların öfkelerinden nefret ettiğini ifade eder. 

Yehuda ile berahalar kendisini göstermeye başlar. Öncelikle Yehuda, Tamar olayında yanlışını fark ederek teşuva yapar ve kardeşlerinin gözünde yücelir. Yosef olayında da Yosef’in öldürülmesini engelleyenlerden biridir. Bereşit Raba’ya göre birçok önemli lider bu kabileden çıkar.

David, krallıkların içinde en etkili olanlardan biridir.

Nahşon bütün Nasiler içinde en önemlisi kabul edilir ki zaten Kızıldeniz’e ilk dalan kişidir. 

Otniel hem çok güçlü bir Talmid haham hem de hâkimlerin ilkidir.

Yehuda kabilesi çölde en başta yürüyen kabiledir.

Bet Amikdaşlar da her zaman bu kabile üyelerinin liderlik ettikleri projelerde inşa edilmişlerdir. Birinci Bet Amikdaş’ın mimarı olan Şlomo, Yehuda kabilesi mensubudur. İkinci Bet Amikdaş’ın inşasını sağlayan Zerubavel de bu kabilenin üyesidir. Gelecekteki üçüncü Bet Amikdaş’ın mimarı olacak olan Maşiah da yine Yehuda kabilesinden olacaktır.

Zevulun için ticari anlamda Yaakov güzel bir beraha verir. Bilindiği gibi en iyi tüccarlar özellikle deniz aşırı seferlere çıkanlar bu kabilenin üyesidirler. Zevulun kazancını aynı zamanda Tora öğrenimini çok ciddi bir şekilde sürdüren Yisahar için de kullanır. Yalkut Şimoni gelecek dünyada Zevulun’un Yisahar ile birlikte ödüllendirildiğini ifade eder. Yaakov bu kabileden bir de peygamber çıkacağını bildirir. Talmud Yeruşalmi Masehet Suka’ya göre Yona peygamber Zevulun kabilesine aittir.

Yisahar için kalın kemikli bir eşek sıfatı kullanılır. Ağır yükler altında dayanıklı olan eşek misali Yisahar üyeleri de Tora öğreniminin ağır sorumluluğunu üstlenmişlerdir.  Burada anlaşılması zor olan neden benzetme için eşek figürünün kullanıldığıdır. Bereşit Raba eşeğin efendisine hiçbir zaman karşı gelmediğini ve sabırla ona hizmet ettiğini bildirir. Yisahar da çok ağır olmasına rağmen bu yükü omuzlayabilecek biri olduğunu kanıtlamıştır.

Dan kabilesi yargı konusunda büyük yetenekler yetiştirecektir. Yehuda kabilesi ne kadar büyük liderler yetiştiriyorsa Dan kabilesi de büyük hâkimler yetiştirecektir. Bereşit Raba Yaakov’un Şimşon karakterini ön gördüğünü ifade eder. Ne yazık ki Şimşon bir Maşiah getiricisi olmamıştır. Fakat bizler Tanrı’nın kurtuluşuna sürekli güvenen insanlar olarak “lişuateha kiviti Ad..” pasuğu gereğince Maşiah’ı her zaman beklemeye devam etmemiz gerekir. 

“Gad gedud yegudenu – Gad öncüleri savaşa gideceklerdir” pasuğu Gad kabilesinin Erets Yisrael’i fetheden savaşta öncülük yapacaklarını haber verir. Aslında Reuven ve Gad kabileleri ileride Moşe Rabenu’ya bu konuda söz vereceklerdir. “veu yagud akev – geri döneceklerdir” diyen pasuk Bene Yisrael tam olarak Erets Yisrael’e yerleşecekleri zaman Gad oğullarının da Yarden ötesi topraklarına geri döneceklerini ön görmektedir.

Aşer kabilesi yoğun bir şekilde zeytinyağı üreten zeytin ağaçları ile bereketli kılınmışlardır. Bu kabile Mişkan ve Bet Amikdaş’taki obje ve kişilerin mesh edilmesini sağlayan yağın da üreticisi olacaklardır. Bu kabile de bereketli meyvelerle de kutsanmışlardır.

Naftali için de benzer bir kutsamanın olduğunu görmekteyiz. Aynı zamanda hızlı bir koşucu olan Naftali Tanrı’nın isteklerinin yerine getirilmesi için de sürekli hareket halindedir. Yaakov’un defnedilme zamanında Mısır’a gidip hızla geri dönen ve Mearat Amahpela’ya defnedilme hakkının Yaakov’a ait olduğunu gösteren belgeyi getiren de Naftali’dir. 

Yosef için söylenen berahanın birçok açıklaması vardır. Ancak biz burada Yosef ile Yaakov arasındaki ilişkiye göz atacağız. Yaakov evi “eş” yani ateş olarak tanımlanır. Yosef evi ise “leava” yani kıvılcımdır. Yaakov evi ile Yosef evi bir arada olduğu zaman Esav evi ile baş etmek daha kolay olacaktır. Yaakov Avraam ve Yitshak’tan daha büyük bir berahaya sahip olmuştur. Avram ve Yitshak için sahip olacakları mirasın sınırları çizilmiştir. Ancak Yaakov için sınır yoktur dört bir yana uzanan miras vardır.

Binyamin genç bir kurda benzetilir. Akşam çocuklarının yanına dönen ailesine sadık bir kurt görüntüsü çizer. Gerçekten de Binyamin kabilesi aileye önem verir.

Bet Amikdaş inşa edileceği zaman bütün kabileler arasında tartışma çıkar. Tanrı  Binyamin bölümünü işaret eder çünkü Binyamin Yosef’in satılışına iştirak etmemiştir.  

Atalarımız beraha verirlerken kendilerinden önceki büyük bir insanın berahasının son kelimesi ile başlarlar. Aynı şekilde daha sonra beraha verecek kişi de en son kelimeyi başlangıç olarak kullanır. Yitshak berahasını “vayikra” sözcüğü ile tamamlar. Yaakov da beraha vermeye bu sözcükle başlar. Yaakov’un berahaları tamamladığı sözcük “vezot” sözcüğüdür. İleride Moşe Rabenu kabileleri kutsarken “vezot aberaha” sözcükleri ile kutsamaya başlayacaktır.

Vahyi peraşası oldukça kapalı ve gizemli bir şekilde Bereşit kitabının tamamlanmasını sağlar. Yosef ölmüş ve Mısır’da bilinmeyen bir yerde saklanmıştır. Çünkü Yosef ölmeden kendisini mutlaka buradan çıkarmaları konusunda Bene Yisrael’e yemin ettirmiştir. Mısır bilgeleri Yosef olmadan İbranilerin Mısır’dan çıkamayacaklarını bildiğinden Yosef’i ulaşılması imkânsız bir yere Nil nehrinin dibine demirden bir tabut içinde atarlar. Ancak Mısır bilgelerinin bilmedikleri Tanrı’nın zamanı geldiği zaman olayların ancak O’nun istediği şekilde gelişmeye başlayacağıdır. Bene Yisrael zamanı geldiğinde Yosef’i de alarak Erets Yisrael’e doğru yolculuklarına başlamışlardır.

 

 

1 Yorum