İran’da yeni cumhurbaşkanı reformist çıktı: HASAN RUHANİ

İran yeni Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, seçim konuşmalarında, İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in ve ülkedeki kurumların tepkisini çekmeden, reformlar üzerinde durmuştu. Aynı zamanda ulusal güvenlik konseyi eski başkanı olan Ruhani, daha fazla kişisel özgürlükler vaat etmiş, siyasi tutukluların ve tutuklu gazetecilerin serbest bırakılacağını belirtmişti.

Nükleer programıyla ilgili uluslararası yaptırımların sebep olduğu ekonomik kriz döneminde İran’ın başına geçen 65 yaşındaki  Ruhani  seçim konuşmalarında, ekonomiyi güçlendireceğinin ve işsizlik oranını düşüreceğinin sözünü vermiş, ayrıca eski bir nükleer müzakereci olarak, yaptırımları ele alacağını, İran ve dış dünya arasındaki yüksek gerilimi azaltacağını söylemişti.

Cumhurbaşkanlığı dönemini doldurduğu için seçimlere katılamayan Ahmedinecad’ın ardından görevi devralmasına rağmen Ruhani, İran’ın en güçlü adamı olmayacak. 1989 yılından bu yana muhafazakâr kesimin, milis gruplarının ve en önemlisi Devrim Muhafızlarının sadakatle bağlı olduğu, dini lider Ayetullah Ali Hamaney, İran’ın en güçlü adamı konumunda.

Yeni cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, İran’ın önde gelen din adamlarının ve birçok kurumun güvenini kazanmış bir isim. Hava kuvvetleri eski komutanı ve üç hukuk derecesi olan bir entelektüel. Adaylar arasındaki tek din adamı ve Hamaney ile yakın bağları bulunuyor. İran meclisinde 20 yıl görev yapmış olan Ruhani, 2003 yılından 2005 yılına kadar İran’ın nükleer baş müzakerecisiydi.

İsrail’den İran’a serinkanlı cevap

İran’da cumhurbaşkanlığı seçimlerini Hasan Ruhani’nin kazanması üzerine İsrail hükümeti serinkanlı bir açıklamada bulundu ve İran’da yürütülen tartışmalı nükleer program hakkında cumhurbaşkanının herhangi bir söz söyleme yetkisinin bulunmadığına dikkat çekti.  İsrail Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Yigal Palmor yaptığı açıklamada seçilen cumhurbaşkanının ruhani lider Ayetullah Ali Hamaney tarafından önceden belirlendiğini ve Hamaney’in aşırı görüşlerini desteklemeyen adayların seçimlere katılmasını engellediğini söyledi. Palmor, İran nükleer programının bugüne kadar cumhurbaşkanı değil, Hamaney tarafından belirlendiğini sözlerine ekledi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netahyahu da yaptığı açıklamada tüm dünyayı İran’a uygulanan yaptırımların hafifletilmemesi konusunda uyardı.

Netanyahu haftalık kabine toplantısında, “İran’daki seçimin sonuçlarına bakıp kendimizi kandırmamalıyız. Uluslararası toplum hayallere kapılmayıp İran’a nükleer programı durdurması yönünde baskı yapmaya devam etmelidir,” dedi.

Gerçek demokrasi değil

İngiltere Başbakanı David Cameron, İran’daki seçim sisteminin yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sonuçların önceden bilinmesinden dolayı demokratik olmadığını söyledi.

Cameron, CNN’e yaptığı açıklamada seçimlerin kısıtlı sayıda adayın katılımıyla gerçekleştiğini ve bunun gerçek bir demokrasi olmadığını belirtti.

Ruhani lider tarafından belirlenen altı din görevlisi ve altı avukattan meydana gelen İran Anayasayı Koruyucular Konseyi, cumhurbaşkanlığı seçimleri için yapılan altı yüz seksen başvurudan sadece sekizini onaylamış fakat daha sonra bu adaylardan ikisi seçim dışında kalmıştı.

Beyaz Saray Sözcüsü Jay Carney cumartesi günü yaptığı açıklamada ABD’nin İran halkının seçimlerine saygı duyduğunu ve yeni kurulacak hükümetin daha iyi bir gelecek yaratmak için üstüne düşen sorumlulukları alacağını umut ettiğini söyledi. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada yürütülen nükleer çalışmalar konusunda İran ile doğrudan görüşmeye hazır olduğu belirtildi. Carney ayrıca seçimin şeffaf olmayan, medyanın, İnternet’in ve telefon mesajlarının sansürlendiği, düşünce özgürlüğünün caydırıcı güvenlik önemleriyle engellenmeye çalışıldığı bir ortamda gerçekleştiğini, yine de tüm bu engellere rağmen İran halkının kendi geleceklerini şekillendirmeye kararlı olduğunu söyledi.

Avrupa Birliği Dış Politika Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, yeni İran lideriyle nükleer çalışmalara bir çözüm bulma amacıyla diplomatik işbirliğine hazır olduğunu bildirdi.

Almanya Dışişleri Bakanı Guido Westerwelle, Ruhani’nin zaferini reform ve yapıcı bir dış politikadan yana olan insanların seçimi olarak değerlendirdi.

Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, “İran’ın yeni Cumhurbaşkanı ile nükleer çalışmalar sorununu çözmek için işbirliğine hazırız,” dedi.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki Moon, yeni Cumhurbaşkanını tebrik ederek İran’a uluslararası ve bölgesel sorunlara çözüm bulmada yapıcı rol üstlenmesi için çağrıda bulundu.

Yeni Cumhurbaşkanı’ndan ilk açıklamalar

İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani seçildikten sonra yaptığı ilk açıklamada nükleer program hakkında daha şeffaf olacaklarını belirterek İran’a dayatılan yaptırımları ‘haksızlık’ olarak niteledi. Ayrıca Tahran’ın uranyum geliştirme faaliyetlerinden vazgeçmeyeceğini de sözlerine ekledi.

Ruhani ayrıca ilk hedefinin ekonomiyi düzeltmek olduğunu belirtti.

Konuşmasında Suriye’de devam etmekte olan savaşı sona erdirmek ve Suriye halkına barış ve huzur getirmek için çaba göstereceklerini söyleyen Ruhani, İran ile ABD arasındaki eski bir yaraya dönüşmüş ilişkilerin iyileştirilmesi gerektiğine de değindi.