Nazilerden korumak amacıyla Yahudileri Varşova Hayvanat Bahçesi’nde gizleyen Holokost kahramanı Antonina Zabinski’nin öyküsü Diane Ackerman tarafından romanlaştırılarak İngiltere’de yayınlanmıştı. ‘The Zookeeper’s Wife’ adıyla çekimine başlanan filmde Zabinski’yi Jessica Chastain canlandırıyor
1940-1944 yılları arasında, Nazilerden kaçan Yahudileri ve Polonyalı direnişçileri yönettikleri Varşova Hayvanat Bahçesi’nin hayvan kafeslerinde kendi yaşamlarını tehlikeye atarak gizleyen Antonina ve Jan Zabinski çiftinin öyküsü 2007’de İngiltere’de roman olarak yayınlandı. Diane Ackerman’ın çok satanlar listesine giren ‘The Zookeeper’s Wife’ romanı, Zabinski çiftinin 300 kişinin hayatını kurtarmak amacıyla kendi hayatlarını nasıl tehlikeye attıklarını gözler önüne seriyor.
Antonina Zabinski Nazi Almanya’nın Polonya’yı işgal ettiği 1939 yılının 15 Eylül tarihinden birkaç gün sonra Kasia adlı filin öldüğünü, maymun ve antilopların yandığını, şempanze ile egzotik kuşların yok olduğunu gördü. Antonina, Almanların bombalaması sonucunda kendi krallığı olan Varşova Hayvanat Bahçesi’nin neredeyse tüm canlılarının yok oluşuna tanık oldu.
Eşi Jan Zabinski hayvanat bahçesinin müdürüydü. Yakınında rahat ve konforlu bir evleri vardı. Antonina ve Jan, 1940–1944 yılları arasında hayvanat bahçesindeki kafeslerde, bazen de evlerinde 300 Yahudi’yi ve Polonya direnişçilerini gizlediler. Bu durum aslanlarla ayıların telef olmalarına daha az üzülmelerine, hatta kafeslerin boş kalmasına fırsat yarattığına seviniyorlardı. Hayatta kalabilen hayvanlar insanlara zarar veren türden değildi.
Zabinski çifti hayat kurtarma projelerini, Almanların burunlarının dibinde, adeta askeri bir operasyon gibi planladı. Çünkü bir Nazi birliği hayvanat bahçesinin çok yakınına yerleşmişti.
Zegota ile işbirliği
Jan Zabinski çocukluğunda, öğrencilerinin yüzde 80’i Yahudi olan Gymnasia’da eğitim görmüştü. Askerlik görevi süresince ve üniversite eğitimi yıllarında Yahudi arkadaşları vardı.
1940 yılının yazı Jan Zabinski, yeraltı direnişçilerinden bir telefon aldı. Sahte belgeleri sağlanıncaya dek bazı Yahudilere barınak aranıyordu. Bu bir başlangıç oldu, Zabinskiler Yahudilere ve direnişçilere kapılarını açtılar.
Yahudilerden saçı koyu olanlar hayvan kafeslerinde gizleniyor, kumral ve sarışınlar evde kalıyor, yabancılara akraba oldukları söyleniyordu.
Jan Zabinski’nin Varşova Gettosu’na girme izni vardı. Gettodan çıkarken gardiyanları nasıl ikna ediyorsa, tanıdıklarından bir Yahudi’yi oradan çıkarmayı başarıyor, hayvanat bahçesinde gizleyip hayatını kurtarıyordu.
Zabinskiler, yazar Zofia Kossak Szczucka’nın girişimi ile kurulan Zegota yeraltı grubu ile ilişki içindeydiler. Holokost araştırmacıları Zegota’nın yaklaşık 20 bin Yahudi’yi kurtardığını ileri sürmekteler. Zegota kaçak Yahudileri hayvanat bahçesine getiriyor ve masrafları karşılığında belirli bir ücret ödüyordu.
1942–1943 yıllarında Zabinskiler’de barınanlar giderek çoğaldı; yazar/çevirmen Marysia Aszer, gazeteci Rachel Auerbach, heykeltıraş Magdalena Gross ve daha niceleri… Savaş sonrasında Zabinskiler hayvanat bahçesini yeniden düzenlemeye başladılar. 1949’da açılışı yapılan mekânı Jan, 1953’e dek yönetti. Daha sonraki yıllarda hayatını eğitmen olarak sürdürdü, 50’den fazla kitap yazdı, radyoda yönettiği hayvanlar konusunda bir program çok popüler oldu.
Jessica Chastain, Antonina rolünde
7 Ekim 1965’te Yad Vaşem’de düzenlenen mütevazi bir törenle Jan ile eşi Antonina, Uluslararası Dürüst ödülü ile onurlandırıldılar. Onların kurtardığı ve İsrail’e yerleşmiş bazı Yahudiler, törende Zabinski Ailesi’nin yanında yer aldılar. İsrail basınının o günlerde yaptığı söyleşide Jan; “Bu bir kahramanlık girişimi değil, sadece insani bir zorunluluktu,” dedi. Antonina 1971’de yaşama veda etti. Antonina’nın ölümünden sonra hayatını kurtardığı kişilerle birlikte yaşamak üzere İsrail’e taşınan Jan eşinden üç yıl sonra hayata gözlerini yumdu.
Antonina ile Jan Zabinski’nin öyküsü çok fazla bilinmiyor. Yazar Diane Ackerman, büyükbabasının Varşova’daki geçmişini araştırırken Zabinski çifti hakkında tesadüfen bilgi sahibi oldu. ‘The Zookeeper’s Wife- A War Story’ adlı romanı Antonina’nın mektuplarına ve günlüğüne dayanarak kaleme aldı. Önümüzdeki yıl çekimlerine başlanacak filmde Antonina’yı Hollywood’un ünlü aktrislerinden Jessica Chastain canlandıracak. Angela Workman’in senaryosunu yazdığı, Nick Caro’nun yönetmenliğini yapacağı filmde Jan Zabinski rolünü kimin oynayacağı henüz belli olmadıysa da Kevin James’ın adı bu rol iç in sık sık geçiyor.
Zero Dark Thirty filmindeki rolü ile kendini kanıtlayan Jessica Chastain, bu kez İkinci Dünya Savaşı döneminde geçen bir filmde başrol oynayacak.
