VAYEŞEV: Sayılar ve Gizemler

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
14 Aralık 2011 Çarşamba

Bilginler bu cümlede iki işaretin iç içe girdiklerini belirtirler. Bunlardan bir tanesi Yaakov’un baba evine diğeri ise Kenan diyarına yerleştiği yönündedir. Yine bilginler bu noktada bir soru sorar. Neden Tora bu iki işareti iç içe vermek durumunda olmuştur?

Bunun yanıtını anlamak için Yaakov’un sürgünde olduğu yıllarda nelerden uzak olduğuna ve hangi mitsvaları yerine getirmediğine bakmak gerekir. Bunlardan birincisi Erets Yisrael’de yaşamak diğeri ise anne baba saygısı mitsvalarıdır. Yaakov sürgünde olduğu sürece bu iki mitsvayı yerine getirememiştir. Ancak Esav hem Erets Yisrael’de yaşamış hem de anne baba mitsvasını yerine getirmiştir. Bunlardan dolayı Yaakov korku içindedir. Ancak daha sonra Yaakov bu iki mitsvayı da yerine getirir. Hem yaşlılık yıllarında babasının yanında bulunur hem de Erets Yisrael’de yerleşir. Buna karşın Esav ise Erets Yisrael’in dışına çıkar ve babasının yaşlılık günlerinde onun yanında olmaz.

Baba evine yerleştikten sonra Yaakov’un şöyle bir yakarışını görmekteyiz. “Kainatın efendisi: Biliyorsun ki hayatım boyunca sıkıntı içinde yaşadım. Küçüklüğümde sıkıntı içinde Tora öğrendim. Bu dünyanın nimetlerinden hiç yararlanmadım. Lavan ve Esav ile çok ciddi sorunlar yaşadım. Çocuklarım büyürken sorunlarım oldu. En sevdiğim eşim olan Rahel’i kaybettim. Dina ile olan olayda büyük sıkıntı çektim. Şehem savaşında çok sıkıldım. Şimdi baba evine geri döndüm ve lütfen bana hayatımı huzur içinde devam ettirebilmem için yardımcı ol.”  Ancak Tora bunun akabinde Yosef’in durumunu söyler ve Yosef’in sıkıntısın çok daha fazla olduğunu öğretir. Yaakov oğlunun kanla kirlenmiş elbisesini gördüğüde elbette ki matem tutar ama sıkıntılara isyan etmeden katlanır ve Tanrı’nın ilahi kararına itaat eder. Bilginlerimiz böylelerinin gerçek ve ebedi tsadikler olduğunu bildirirler.

Benzer şekilde hayatının birçok döneminde büyük maddi ve manevi sıkıntılara göğüs germek zorunda kalan Rabi Şlomo Yitshaki sonunda üç tsadeket kıza ve üç çok önemli bilgeler olan torunlara sahip olmuştur. Rabenu Şmuel ben Meir (Raşbam), Rabenu Yitshak ben Meir (Ribam) ve Rabenu Tam. Bu da Raşi’nin ailesine verdiği önemi ve değeri göstermesi açısından önemlidir. İnsanın başına zorluklar geldiği zaman genellikle isyan etmek yolunu seçer. İsyan etmek aslında Tanrı inancımızın eksikliğinden kaynaklanır. Her ne kadar insanın doğal bir tepkisi gibi görünse de isyan etmek yerine Tanrı iradesini kabullenmek ve sabırla sıkıntılara katlanmak gereklidir.

“Elle toledot Yaakov Yosef – Bunlar Yaakov’un nesilleridir Yosef” Bilginlerimiz bu cümledeki garipliğe dikkati çekerler. Yaakov’un on iki oğlu vardır. Yosef bunlar içinde en küçüklerinden biridir ve neden burada sadece onun ismi anılmaktadır? Bilginlerimiz buna şöyle bir yanıt verirler: Yosef babası gübü büyük sıkıntılara göğüs germek zorunda kalan tek kardeştir. Herkesten daha fazla sıkıntı çekmiş ama gerçek bir tsadik olmak yolunda Tanrı iradesine isyan etmeyerek bütün sıkıntılara gereği gibi tahammül göstermiştir. Yosef aynı zamanda Esav gibi zehirlerin de panzehiridir. Tanrı Yosef’i Mısır ülkesine göndererek elbette ki Avraam ile olan antlaşmasına bir hazırlık yapmıştır. Ancak Yosef’in görevlerinden biri zehirlenen Mısır havasını temizlemek ve Yaakov’un yaşamasına uygun hale getirmektir. Yosef Tanrı’nın ismini Mısır ülkesinde anan ilk kişidir. Mikets peraşasında yer alan “E.loim yaane et şelom Paro – Tanrı Paro’nun iyiliği için yanıt verecektir. Yosef kendisini Potifar’ın eşi ile de kirletmez. Bütün bu olumlu davranışlar Msırı sürgünü sırasında Bene Yisrael’e yardımcı olan unsurlar haline gelmiştir.

Yaakov kelimesinin nümerik değeri 182 olarak bilinir. Bu sayı yedi kez Tanrı’nın dört harfli isminin nümerik değerine eşittir. Yaakov yedi kez büyük sıkıntılarla karşılaşmış ve hepsinde de Tanrı’nın yardımı ile ayakta durmayı başarmıştır. Bunlar: Esav ile olan sıkıntılar, Lavan ile olan sıkıntı, Dina ile olan sıkıntı, Rahel ile olan sıkıntı, Yosef’in neden olduğu sıkıntı, Şimon’un vermiş olduğu sıkıntı ve Binyamin’in gönderilmesinden doğan sıkıntı.  Yosef’in isminin nümerik karşılığı ise 156’dır. Bu da Tanrı’nın isminin nümerik değerinin altı ile çarpımıdır(26). Yosef de yaşamında altı büyük sıkıntıya katlanmak zorunda kalmıştır. Kardeşleri ile olan sıkıntılar, kuyuda kaldığı zaman çektiği sıkıntılar, Yişmaellilere satıldıktan sonraki sıkıntılar,  Midyanilere satıldıktan sonraki sıkıntılar, Potifar’ın eşi ile olan sıkıntıları ve hapiste geçirdiği yılların verdiği sıkıntılar. Bu iki büyük insanın çektiği sıkıntılar bizlere her an insanın başına gelebileceklerini göstermesi yönünden önemlidir. Önemli olan bunlara katlanarak Tanrı’ya inancımızı her zaman kuvvetli tutmaktır.

Yaakov Yosef’e renkli bir entari hediye eder. Ketonet pasim. Burada Yosef’e Yaakov’un hediye edebileceği çok daha değerli hediyeler varken neden özellikle çizgili bir entari ile yetinmiştir. Aavat Hayim adlı kaynağın verdiği bilgiye göre pasim sözcüğünün nümerik değeri “kets” sözcüğünün nümerik değeri olan 190’a eşittir. Yaakov günlerin sonunda olacakların sırrını Yosef’e bu entari ile bildirmek istemiştir.

Peraşamızda Yaakov’un Yosef’i emek Hevron yani Hevron çukurundan derinliğinden gönderdiği söylenir. Ancak Hevron çukurda değil bir tepede kurulmuştur. Bilginlerimiz (Raşi) bunu şöyle açıklarlar.  Hevron’da defnedilmiş olan tsadiğe verilmiş olan sözün yerine gelmesi için mutlaka Yosef’in kendinin olmayan bir diyara yani Mısır ülkesine gönderilmiş olması gerekmektedir. Midraş Yaakov’un Yosef’i yollamadan önce birlikte Hevron’da bulunan Mearat Amahpela’ya gittiklerini öğretir. Bu da Yosef’in satılmasının Tanrı’nin ilahi planının gerçekleşmesi için mutlak gerekli olduğunu gösterir.