Almanya Yahudi Kültürü sanal ortama taşınıyor

Aralarında filozof, yazar ve şairlerin de bulunduğu Alman Yahudisi entelektüellere ait binlerce el yazması internet ortamına alınacak

Nelly BAROKAS Kültür
21 Nisan 2011 Perşembe

Yüzyıllar boyunca Almanya çok sayıda Yahudi entelektüelin yetiştiği bir ülke oldu. Almanya ile İsrail’in birlikte yürüttükleri çok özgün bir proje doğrultusunda bu entelektüellerin çalışmaları internet ortamına taşınacak.

Son 1700 yıl öncesine ait elyazmalarını da içeren zengin bir koleksiyon Kudüs, Givat Ram Ulusal Kütüphanesi’nde bulunmakta. Ancak şimdiye dek bu değerli koleksiyona ulaşmak için kütüphanenin ziyaret edilmesi gerekiyordu. Hatta bazıları sadece araştırmacıların hizmetine sunulmaktaydı.

Gerçeğe dönüştürülme çalışmalarının sürdürüldüğü İsrail-Almanya ortak projesi doğrultusunda, 20. yüzyılda İsrail’e göç etmiş Alman kökenli Yahudi entelektüellere ait, şimdi Ulusal Kütüphanede 500 kutuda korunan arşivler bir web sitesinde insanların hizmetinde olacak. Bu arşivler arasında Martin Buber, Walter Benjamin, Gerhard Gershom Scholem ve Adolf Abraham Fraenkel gibi kişilerin el yazıları ile yazılmış belgeler bulunmakta.

Martin Buber’in el yazısı ile notlar, karısı ile birlikte hayatlarına kıyan Avusturyalı Yahudi yazar Stefan Zweig’in intihar ettiğine ilişkin mektubu ayrıca ünlü yazar Thomas Mann’in İsrail’e göç etmiş Alman Yahudi’si bir entelektüele yazmış olduğu mektupinternet ortamına taşınacak ilginç belgeler arasında yer almakta.

Yahudi cemaatlerinin farklı ülke ve kentlerde İbranice lisanında kaleme aldıkları Ortaçağ’a ait 250 kadar çok değerli el yazması sanal ortama taşınacak belgeler arasında bulunuyor. 1272 yılında yazılmış Worms Sinagogu’ndan bir dua kitabı koleksiyonun çok değerli bir belgesi. Bu dua kitabı Almanya’daki Worms Sinagogu’nun Naziler tarafından yakılıp yıkıldığı 1938 yılının Kasım ayında gerçekleşen Kristallnacht’a dek yüzyıllar boyunca bu sinagogda kullanıldı. Sinagog yıkımdan kurtarılarak birileri tarafından güvenli bir yerde gizlenen Worms Sinagogu’na ait dua kitabı 1957 yılında İsrail’e ulaştırıldı.

Ulusal Kütüphane, şimdi 800 kutuda korunmakta olan Berlin, Frankfurt ve Hamburg Yahudi cemaatlerine ait arşivleri dijital ortama almayı planlamakta. Almanca, Yiddiş ve İbranice lisanındaki 6.000 kitap ve yüzlerce gazete ile dergi, web’de sergilenecek belgeler arasında yer almakta.

Arşivde, İsrail’e göç etmiş Almanyalı Yahudi müzisyenlerin bestelerine ait ender bulunan ve hiçbir zaman dinleyici önünde seslendirilmemiş notalar bulunuyor.