Ahare Mot – Şabat Agadol: TORA İLE YAŞAMAK

Rav İzak ALALUF Köşe Yazısı
13 Nisan 2011 Çarşamba

Kemaase erets Mitsrayim aşer yeşavtem ba lo taasu uhmaase erets Kenaan aşer ani mevi ethem şama lo taasu uvhukoteem lo telehu. Et mişpatay taasu veet hukotay tişmeru lalehet baem ani Ad... E.loehem. Uşmartem et hukotay  veet mişpatay aşer yaase otam aadam vahay baem ani Ad... – Orada yaşadığınız Mısır’da yapılanlar gibi ve Ben’im sizi getirdiğim Kenaan topraklarının kuralları gibi de yapmayın ve onların kuralları gereğince gitmeyin. Emirlerimi uygulayın ve kurallarımı yapın.Onlarca yürüyün. Ben Aşem sizin Tanrı’nızım. Yerine getirenlerin onlarla yaşadığı kurallarımı ve emirlerimi koruyun ben Aşem’im.”

Yukarıda not düştüğümüz cümlelerde aslında yeni bir şey yoktur. Bunlar bizlerin zaten çok iyi bildiği gerçeklerdir. Tora burada bizlere neler öğretmeyi amaçlamıştır?

Tora’da yer alan çeşitli gurup mitsvalar vardır. Bunlardan bazıları çok güzel anlaşılabilir. Akılcı hatta bilimsel açıklamaları vardır. Bazıları ise ki bunlara örnek olarak Şaatnez ve Kaşerut kuralları verilebilir hem bilimsel hem de akılcı olarak açıklaması yoktur veya çok zordur. Bir kişi eğer Şaatnez ve Kaşerut  gibi  kuralları gözetiyorsa bunun nedeni sadece Tanrı’nın emri olmasıdır. Ancak hırsızlıktan uzak durmak veya adam öldürmemek gibi mitsvalar sadece Tanrı emri olduğu için değil aynı zamanda etik olarak gerekli olduğu için uygulama alanı bulur.

İkinci grup yani etik anlamda uygulanan kurallar ile olan sorunumuz bu kuralların insanlar tarafından belirli ihtiyaçlar doğrultusunda oluşturulmuş olmasıdır. Sözgelimi kürtaj birkaç yıl önce birçok ülkede yasadışı olarak kabul edilmekteydi. Halbuki bu gün yalnızca yasal değil aynı zamanda bir “insan hakkı” olarak nitelendirilmektedir. Birçok kongre “doğum kontrol” konusunda kesin sınırlar koymakta, bir zaman önce kullanılması yasak olan ilaçlar artık kontrollü de olsa kullanılabilmektedir. 

Toplumların moral anlayışı günden güne değişmekte çağımızda ciddi anlamda bir çöküş yaşamaktadır. Sedom ve Amora zamanında ahlak dışı davranışlardan dolayı da cezalandırılırken daha altmış yıl öncesinde Nazi Almanya’sının yaptıkları günümüzde taraftar bile toplayabilmektedir. Soykırım inkarcıları sadece bu vahşeti inkar etmekle kalmamakta birçok kongrede temsil bile edilebilmektedir. Bunun en yakın örneği İsviçre’de düzenlenen son toplantıya Soykırım’ı kabul etmeyen bir devlet liderinin “şeref konuğu” olarak davet edilmesidir. Bu radikal değişim toplumun intelektüel seviyesinin değişmesinin, yaşam şartlarının farklı bir boyuta taşınmasının nedenidir.

Halbuki Tanrı emri olarak kabul edilen ve uygulanan mitsvalar farklı bir boyutu ve yaşam tarzını göstermektedir. Tanrı O’nun emirlerini izlememiz gerektiğini söyler.Bunun nedeni olarak da sadece tek bir koşul vardır. O da emirlerin Tanrı tarafından verildiği ve inançla izlenmesi ve yapılması gerektiğidir. Bir kişinin yanlış ilişkilerde bulunması yasaktır. Bu yasak, kişiyi AIDS veya benzeri birçok hastalıktan koruyabilir. Sağlıklı bir ilişki yaşamasına ve iyi bir aile kurmasına neden olabilir. Ancak burada esas olan medikal veya sosyal kazanımın yanı sıra,  inanç ve imanla Tanrı’nın emrinin yerine getirilmesidir.   Bu emirler bizim için bir yaşam kaynağıdır.

Moşe Rabenu daha ileride Haazinu peraşasında ölümünden hemen önce Tora için “boş bir şey değildir. O sizin hayatınız ve günlerinizi uzatacak olandır” der. Mitsvot için Pirke Avot şöyle der: Bir mitsva diğer bir mitsvayı getirir. Bir yanlış davranış da başka bir yanlışı tetikler. Yine Pirke Avot bir mitsvadan edinilecek kazancın başka bir mitsvayı yapmak için fırsat olduğunu öğretir. Bir yanlışın neden olacağı en büyük zarar da başka bir yanlışı tetiklemesi olarak belirtilir. Yine Pirke Avot “küçük bir mitsvayı yapmak için gayret et ve günahtan kaç şeklinde” bir uyarıda bulunur.

Mitsva yapmayı izlemek, mitsvaları takip etmek bir yaşam tarzı olmalıdır. Onlarla yaşamak için yani “vahay baem” deyiminin yerine gelebilmesi için “lalehet baem” yani onlarla yürümek gerekir. Mitsvaları yapmak, onları takip etmek ruhani olarak gelişimi sağlar. Bu da iyi ve sağlıklı bir yaşam için elzemdir.