Anti-Defamation League (ADL), kendi yaşamını tehlikeye atmak pahasına Holokost’ta 13 Yahudi’nin yaşamını kurtaran Polonyalı Katolik kadını yıllar sonra onurlandırdı. Onurlandırma töreninde kadının torunları hazır bulundu.
Francisca Halamajowa ile kızı Helena, Alman işgalcilerin burunlarının dibinde, erkek, kadın ve çocuklardan oluşan bir grup Yahudi’yi korumaları altına aldılar. Alman askerler Halamajowa ailesinin çiftliğinde kamp kurduklarında, Yahudiler domuz ahırındaki samanların arasında ve mutfak zeminin altındaki kilerde gizlenmekteydiler.
Francisca Halamajowa’nın korumasındaki üç erkek, beş kadın ve beş çocuk, Sokal Gettosu’nun tamamen boşaltılmasından az önce getto sınırları dışına çıkmayı başarmışlardı. Holokost öncesinde Sokal’ın 6000 kişilik Yahudi Cemaati’nden 30 kişi hayatta kalabildi. Bu 30 kişinin 13’ü Francisca Halamajowa’nın çiftliğinde barınmayı başaranlardı.
Francisca Halamajowa 1960 yılında hayata veda etti. Ancak yaptığı kahramanlığın öyküsünü ailesine dahi anlatmadı. ADL Başkanı Abraham Foxman; “Savaş sonrasında hala korku ve düşmanlık havası estiğinden Francisca, sonları ölüm olan bu Yahudileri Nazilerin elinden nasıl kurtarıp, koruduğunu anlatmaktan kaçındı. Francisca’nın torunları tüm gerçeği yıllar sonra ABD’ye göç etmelerinin ardından öğrendiler. Oysa Francisca tarafından kurtarılan aileler, onların çocukları ve torunları gerçeği biliyorlardı” dedi.
Francisca Halamajowa’nın kurtardığı kişilerden birinin tuttuğu günlük 2009’da Francisca ile Helena’yı konu alan ‘No.4 Street of Our Lady’ adlı filme konu oldu.
Francisca Halamajowa’nın torunları Grace Kucharzyk ve Jolanta Steron’a onur belgesi sunduğu törende Foxman; “Francisca, Yahudileri koruma cesaretini gösteren ender kişilerden biriydi. O insan ırkının onurunu ve dünyanın vicdanını yücelten bir kişiydi” dedi.
