Yahudi takvimindeki en önemli ve en kutsal gün olan Yom Kipur, tüm dünya Yahudileri için bir oruç, itiraf, pişmanlık ve tövbe günüdür. ‘Day of Atonement-Kefaret Günü’ olarak bilinen 10 Tişri günü, Yahudi inançlısı ile Yüce Tanrı arasında var olan ve tüm engellere karşın var olmaya devam edecek olan özel bağın göstergesidir.
Kutsallığı sebebi ile ‘Şabatların Şabatı’ diye adlandırılan Yom Kipur, bu yıl 17 Eylül Cuma akşamı başlıyor
Tanrı’nın yardımıyla Mısır’da esaretten kurtulan Yahudiler, çölde yedi haftalık bir arınma ve Tanrı’ya dönüş döneminden sonra artık Kutsal Tora’yı almaya hazırdı. 6 Sivan (Şavuot)’da Tanrı’nın sesi ile On Emri duymaya başlayan halk, bu yücelik karşısında ürkmüş ve emirlerin devamını, Moşe Peygamber’in öğrenip, kendilerine iletmesi için yalvarmıştı. Bunun üzerine Moşe Peygamber Tanrı’yla buluşmak üzere Sina Dağı’na çıkmıştı. Peygamberlerinin, hesapladıkları tarihte dönmediğini gören Yahudi halkı umutsuzluğa kapılarak kendileri ile Tanrı arasında aracılık yapmak üzere altın bir buzağı yapmıştı. Kırk gün kırk gece sonra 17 Tamuz’da (Şiva Asar BeTamuz) elinde On Emir Tabletleri ile dağdan inen Moşe Peygamber, halkının altın bir buzağıya taptığını görünce, tabletleri kırmıştı. Altın buzağı günahından sonra Moşe Peygamber, halkını yok etmemesi için Tanrı’ya yalvarmak üzere tekrar Sina Dağı’na çıkarak kırk gün kırk gece daha dağda kaldı ve durmadan dua etti. 29 Av’da, İsrailoğulları’nın bağışlanacağı sözünü alan Moşe, dağdan indi. Ertesi günü, Roş Hodeş Elul’de de, yeni On Emir Tabletlerini almak üzere Sina Dağı’na tekrar çıkarak üçüncü kez kırk gün ve kırk gece dağda kaldı. Tora’nın satır arası yorumlarını içeren Midraş’a göre, Moşe Peyamber, 10 Tışri günü, ikinci On Emir Tabletleri ile dağdan indiğinde, İsrailoğulları’nı işledikleri büyük günahtan ötürü pişmanlık içinde oruç tutarken buldu. Tanrı, onların bu pişmanlığını ve tövbesini kabul ederek, 10 Tışri gününü bütün İsrail halkı ve gelecek nesiller için bir bağışlanma ve af günü olarak ilan etti. YOM KİPUR’A HAZIRLIK 1.Zihinsel hazırlık: İçe dönüp etrafımızdakiler, kendimiz ve Tanrı ile olan ilişkilerimizdeki başarısızlıklarımızı gözden geçirip, hatalarımızın bilincine varırız. Yom Kipur, Tanrı’nın özellikle O’na yaklaşmamız ve yanlış hareketlerimiz için pişmanlığımızı dile getirmemiz için bize bağışladığı mübarek bir gündür. “RAB, kendisine yakaran, içtenlikle yakaran herkese yakındır”(Mezmurlar 145:18) 2.Teşuva: Pişmanlık diye tercüme edilen Teşuva, aslında ‘Tanrı’ya dönüş’ anlamını taşır. Bunun için önce, hatalı davranışlara son verilir. Daha sonra bu olumsuz davranışlar için dürüstçe ve samimiyetle pişmanlık duyulur. Bundan sonraki adımda Tanrı’ya, sözlü olarak hatalar itiraf edilir. En son olarak da gelecekte bu olumsuz davranışları tekrar etmemeye dürüstçe niyet edilir. Bunlar sadece kul ile Tanrı arasındaki hatalı davranışlar için geçerlidir. İnsanlararasındaki yanlış davranışlar için ilgili kişilerden özür dilemek gerekir. 3.Kapara: Yom Kipur’dan önceki günlerde Kapara yapmak adeti vardır. Geleneksel olarak canlı bir tavuğun, ya da günümüzde bir miktar paranın insanın başının üstünde döndürülüp, onun kefaret olarak ilan edilmesidir. 4.Tsedaka: Yom Kipur yaklaşırken cömertçe bağış yapmak adeti vardır. Tsedaka vermek hem övgüye değer bir davranıştır, hem de hakkımızda verilebilecek sert hükümlere karşı koruma sağlar. 5.Aramızda olmayan yakınları ziyaret etme: Yom Kipur’dan önce mezarlığa gidip artık aramızda olmayan yakınlarımızı ziyaret etme adeti vardır. 6. Beyaz: Yom Kipur’da beyaz ve mümkünse yeni temiz giysiler giyilir. Sinagogdaki Sefer Tora örtüleri, Ehal’i örtüsü, hahamların giysileri hep beyaz renktedir. Beyaz hem saflığın ve arınmanın rengidir, hem de Yom Kipur sonunda günahlarımızın kar gibi beyaz olacağına dair inancı simgeler. “Günahlarınız sizi kana boyamış bile olsa, kar gibi ak pak olacaksınız”(Yeşaya 1:18) 7.Erev Yom Kipur-9 Tışri: Bu yıl 17 Eylül Cuma Selihot: Tanrı’nın varlığının en yoğun olarak hissedildiği, gün ağarmadan önceki saatlerde yapılan Selihot, Tanrı’ya, günahlarımızdan dolayı pişmanlığımızı belirten af dileme dualarıdır Mikve: Yom Kipur’dan önceki gün Mikve’ye (Dini kurallara göre tabii sularla hazırlanmış arınma havuzu) girme adeti vardır. Bunun sebebi, yılın en kutsal gününe, dini olarak arınmış olarak girmektir. Diğer bir sebebi ise, mikveye dalıp, yeni doğmuş bir insan olarak çıkmaktır. Aynen teşuva yaptıktan sonra yeni bir insan olarak hayatımıza devam etme niyetinde olmamız gibi. Minha: Her zamankinden daha erken bir saatte yapılan öğleden sonra duasında, her zamankinden farklı olarak,günahlarımızın itiraf edildiği Viduy ve Al Het duaları okunur. Bu itiraflar hep ‘çoğul’ olarak yapılır. “Yalan söyledik, ihanet ettik, vb…” Buradaki amaç, her Yahudi’nin birbirinden ve birbirinin işlediği günahtan sorumlu olduğunu vurgulamaktır. Seuda Hamafseket: Akşamüstü ‘oruca başlama yemeği’, özenle hazırlanmış ve zengin yemeklerle donatılmış bir sofrada yenilir. Çocukların kutsanması: Yom Kipur’dan önce babanın, çocuklarının başının üzerine ellerini koyarak onları kutsaması adeti vardır. Bayram mumlarının yakılması: Güneş batmadan önce bayram şerefine mumlar yakılır. Bu yıl Kipur, Şabat gününe denk geldiği için, (…….ner şel Şabat ve şel Yom Hakipurim). Bayram mumları yakılmadan yemek bitmiş olmalıdır. Arvit: Akşam duasında sinagog beyazlara bürünür. Normalde akşam duası sırasında takılmayan talletler, sadece ve bir tek bu akşamtakılır. Arvit duasının en benzersiz özelliği, Kal Nidre-‘Bütün Vaadlerim’ duasıdır. Bu dua ile vaat ettiğimiz ve sene içinde gerçekleştiremediğimiz bütün sözler için bağışlanma dileriz. Bu sözler, sadece insanın Tanrı’ya karşı verdiği sözler için geçerlidir. Kal Nidre bu akşam üç kez tekrar edilir. Önce yavaş bir sesle okunan Kal Nidre, her seferinde ses biraz daha yükseltilerek, yürekten gelerek samimiyetle okunur. Akşam duasının başka bir özelliği de, sene içinde her sabah ve akşam söylenen Şema duasında her zaman içimizden söylediğimiz “Baruh şem kevod malhuto leolamvaed” kısmının bu kez yüksek sesle söyleniyor olmasıdır. 8.Yom Kipur yasakları: Şabat’ta yasak olan her şey, Yom Kipur’da da yasaktır. Buna ek olarak yaklaşık 25 saat boyunca yemek içmek, soğuk suyla da olsa yıkanmak, ağzı çalkalamak eşler arası ilişkide bulunmak, vücuda ferahlatıcı losyonlar sürmek, deri ayakkabı giymek yasaktır. 9. Yom Kipur-10 Tışri: Bu yıl 18 Eylül Cumartesi *Sabah yataktan kalkar kalkmaz yapılan Netila-el yıkama duasında, sadece parmakların ilk ekleme kadar olan uç kısmı yıkanır, yüz yıkanmaz, ağız çalkalanmaz. *Yom Kipur’da deri ayakkabı giyme yasağı olduğu için, Birkot Aşahar-Sabah Duaları’nda söylenen ‘…..şeasa li kol Tsorki’ kısmı söylenmez. *Bu gün, beyazlar giyilerek sinagoga gidilir ve günün tamamı sinagogda ibadet ederek geçirilir. *Sabah duası sırasında Şema’nın, “Baruh şem kevod malhuto leolam vaed” kısmı, bir kez daha yüksek sesle söylenir. *Gün boyu süren ibadet sırasında çoğul olarak yapılan itiraflar Viduy veAl Het defalarca tekrar edilerek, günahlar için af dilenir. *Sadece Yom Kipur’a has olan Neila-kapanış duası, Minha’dan sonra gün batmasına yakın söylenir. Kapanış, hem Kutsal Tapınağın kapanışını, hem de Yom Kipur’un sonuna yaklaşıldığı için dua kapılarının kapanmasını simgeler. Roş Aşana’da ilahi mahkeme tarafından verilen kararlar artık mühürlenmektedir, bunu idrak eden kişi daha büyük bir bağlılık, konsantrasyon ve yoğunlukla dua eder. Neila süresince Ehal’in kapıları açıktır. Af dilenen pişmanlık duaları Selihot ve ‘Babamız, Kralımız’ anlamına gelen Avinu Malkenu duaları bu bölümde de okunur. *Neila’dan sonra çalınan Şofar, ve coşkuyla hep birlikte söylenen ‘Şema İsrael…’ sözleri ile duanın sonuna gelinir. Önemli Not: Yazıda kısa bir özet olarak verilmiş olan bilgiler, okuyucuya bu konular hakkında fikir vermek amaçlıdır. Cemaatlerin farklı gelenekleri ve uygulamaları olabildiği için özel günler ve uygulamalar hakkında en doğru ve detaylı bilgiler için, cemaatin kendi Rabi’lerine başvurması gerekir. Yom Kipur saatleri 5771-2010 17 Eylül 2010 Cuma akşamı Kipur akşamı Arvit : 19.00 Yom Kippur Tefila : 08:00 Minha : 16:15 Neila : 18:15 Koanim : 19:05 Şofar : 19:35
