Dünün çocukları bugün yeniden yaşam treninde

Bugün 100 yaşında olan İngiliz Schindler’i Nicolas Winton sayesinde Holokost’tan kurtulan 669 çocuktan 22’si, bu olayın 70. yılı vesilesi ile buharlı bir trenle İngiltere’ye varmak üzere Prag’dan aynı yolculuğa çıktılar

Nelly BAROKAS Kültür
9 Eylül 2009 Çarşamba

Prag’dan yola çıkan tren Almanya ve Hollanda’dan geçerek 1939’da takip ettiği yolu aşıp, Nazi işgali altındaki Çekoslovakya’dan Yahudi çocukların kaçırılması operasyonunu yürüten 100 yaşındaki Nicolas Winton ile Londra’da buluştu.

Yolculuğa çıkan bir kadın, bir zamanların kurtarılan çocuklarından Hana Franklova, 70 yıl önce o tren yolculuğuna çıkarken annesini son kez gördüğünü anımsayarak gözyaşı döküyor. 1939 yılının Mart ile Eylül ayları arasında Nicolas Winton, Nazilerle sıkı pazarlıklar sonucu yaklaşık 700 Yahudi çocuğu kesin bir ölümden kurtarıp her birinin İngiliz aileler yanında barınmasını sağlamakla imkansız gibi görünen bir misyonu başarmış oluyordu.

70 yıl sonra yola çıkan Anma Treni, Çek Cumhuriyeti’nin Nicolas Winton’a saygınlığının bir ifadesi. Ayrıca çocukların yola çıktığı Prag merkez istasyonuna dikilen Winton’un heykelinin açılışı geçtiğimiz günlerde gerçekleşti.

Bir zamanların çocukları olan bugünün yaşlılarını taşıyan tren, 22 Holokost Kurtulanı ile ailelerinden 64 kişi olmak üzere 174 kişi ile yola çıktı. Winton’un kurtardığı çocuklardan 5’i İngiltere’nin doğusundaki liman kenti Harwich’te diğerlerine katıldılar.

Üç günlük yolculuktan sonra geçtiğimiz cuma günü tren Winton’un Liverpool istasyonunda beklediği Londra’ya vardı. Nicolas Winton’un yolculardan her birinin ellerini sıkmasıyla duygusal anlar yaşandı. Winton; “Sizleri 70 yıl sonra burada yeniden görmek çok heyecan verici. Hemen gitmeyin, yeniden karşılaşmamız zaman alabilir” sözleri ile espri yaptı.

İngiltere’nin güneyinde Southend’de yaşamakta olan 81 yaşındaki Otto Deutsch; “Bunca yıl geçmesine rağmen her şeyi çok net anımsıyorum. Ailemi, kız kardeşimi bir daha göremedim. Annem ile babam kurşunlanarak öldürüldü, kız kardeşime ne yaptıklarını bilmiyorum” demekte.

Kurtulanların kurtarıcılarıyla buluşması oldukça etkileyiciydi; kucaklaşmalar, hüzünlenmeler, bazen de neşelenip dans etmeler…

1938 yılının sonlarında Nicolas Winton 29 yaşında tezgâhtarlık yapan bir gençti. İngiltere Elçiliği’nde çalışmakta olan bir arkadaşının daveti üzerine dönemin Çekoslovakya’sına gitti. Alman işgalinden kaçmakta olan Yahudileri gören ve Çekoslovakya’nın da yakında Nazilerin eline geçeceğinden, Yahudilerin temerküz kamplarına gönderileceğinden endişe eden genç adam Yahudi çocukları ülkeden çıkarmanın yollarını aradı. İngiltere yetkililerini çocukları kabul etmeye ikna etmekle işe başladı, ardından çocukların barınabilecekleri ailelerin ve yolculukları gerçekleştirmek için maddi kaynak arayışına girdi. Nicolas Winton, II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesinin öncesinde düzenlediği altı tren seferi ile çoğunluğu Yahudi 669 çocuğu Almanya’dan geçirerek İngiltere’ye taşıdı. Çocukların küçük olanları İngiltere’deki bir kısmı da İsveç’teki yetimhanelere gönderildi. O çocukların hiç biri bir daha ailelerine kavuşamadı.

En yoğun çocuk göçü İngiltere’nin Almanya’ya savaş açtığı 3 Eylül 1939 günü gerçekleşecekti. Bu dokuzuncu tren ne yazık ki Prag’dan yola çıkamadı, kaçmaya çalışan 250 çocuktan hiçbiri hayatta kalamadı.

İngiltere’nin Schindler’i

Nicolas Winton, yüzlerce Polonya Yahudisini ölümden kurtaran ve Steven Spielberg’in Schindler List filmi ile adı ölümsüzleşen Oscar Schindler’e özdeş olarak İngiliz Schindleri olarak anılıyor.

Winton’un öyküsü aradan 50 yıl geçtikten sonra eşinin tavan arasında bir çantada bazı belgeleri bulması ile şans eseri açığa çıktı. Winton; Evliliğimizin ilk 40 yılı eşim bu gerçeği bilmedi. Hayatta bazen ailenize dahi anlatmadığınız şeyler vardır demekte. Nicolas’ın yaşamının bilmediği bir kesitini öğrenen eşi onu bu gerçeklerin belgelenmesi yönünde ikna etti. Winton’un kahramanlığını konu alan bir film 2002’de Uluslararası Emmy ödülünü kazandı. Dönemin Başbakanı Tony Blair onu İngiltere’nin Schindler’i” olarak tanımladı.

Winton, Oscar Schindler’e benzetilmekten ve kahraman olarak tanımlanmaktan pek hoşlanmadı, hayatını hiçbir zaman tehlikeye atmadığı şeklinde bir açıklama yaptı.

669 çocuğun yaşamını kurtaran Nicolas Winton,Kraliçe II. Elizabeth tarafından şövalyelik payesi ile ödüllendirildi, Çek Cumhuriyeti tarafından da onurlandırıldı. Dünün çocukları bugünün Holokost Kurtulanı yaşlılarını İngiltere’ye taşıyan trenin yola çıkması öncesinde Prag merkez istasyonunda gerçekleşen bir törenle Nicolas Winton’un heykelinin açılışı yapıldı.

100 yaşındaki Nicolas Winton, yıllar önce çocuk hayatları kurtararak yaptığı insani girişimin karşılığını böylesi duygusal bir projenin gerçekleşmesi ile almanın coşkusunu ve iç huzurunu yaşadı.