Şenlik ve neşe bayramı: SUKOT

Sukot; Şaloş Regalim olarak adlandırılan bayram üçlemesinin son bölümünü oluşturur.

Pesah, Mısır’dan çıkışı ve kölelikten kurtuluşu, Şavuot,Tora’nın verileceği Sinay Dağı’na varışı , Sukot  da kırk yıl boyunca atalarımızın  göçebe hayatı sürdüğünü,  bulabildikleri kuru çalı, ot ve dallardan yaptıkları çardaklarda barındığını hatıralarda canlı tutmak ve daima yaşatmak için kutlanır.

Sukot Bayramı, atalarımızın yaşadığı çardaklardan dolayı Hag Ha-Sukot (Çardaklar Bayramı) olarak adlandırılır.

Buna ek olarak, Zeman Simhatenu, yani ‘Neşe Zamanımız’ olarak kabul edilir. Elul ayından itibaren yaptığımız teşuvalarla (pişmanlıklar), Yom Kipur’dan sonra Tanrı’nın günahlarımızı affettiğine ve bizi yaşam ve İyilikler Kitabı’na yazdığına inancımızdan dolayı mutluluğumuzu kutlarız.

Tora, SukotBayramı’na Hag Aasif, yani Hasat Bayramı adını verir. Sukot, yazın sonunda tarlalardan ürünlerin toplandığı ve kış günleri için yiyeceklerin depolandığı zamana denk gelir ki bu da neşelenmek için başlı başına bir sebeptir.

Tora, çok net bir şekilde Sukot Bayramı’nı neşe ile kutlamamızı emreder.

‘Ürünlerini Harman yerinden ve pres teknenden topladığın mevsimde, yedi gün boyunca Sukot bayramını yap. Bayramında neşelen-sen, oğlun ve kızın, kölen ve cariyen, şehirlerindeki Levi, Garip, yetim ve dul. Tanrı’nın seçtiği yerde, Tanrı’n Aşem adına yedi gün boyunca kutlama yap; zira Aşem seni tüm ürününde ve elinin tüm işlerinde mübarek kılacak ve sen, sadece neşeli olacaksın.’(Devarim;16:13–14–15)

Yedi günlük Sukot Bayramı’nda ne yaparız?

Suka (Çardak)

Atalarımızın yaşadığı çardakları hatırlatan Suka’ların yapımına Yom Kipur akşamı başlamak gelenektir. Suka, tahtadan yapılır, belli kurallara ve ölçülere göre üstü dallar ve bitkilerle kaplanır. Buradaki pratik bilgi, Suka’nın en az bir insanın vücudunun büyük bir kısmının ve bir masanın girebileceği ölçüde olması, (ideal olarak da tüm Yahudilerin aynı Suka içinde oturabilmesi), tavanının tamamen kapalı olmaması, dalların ve otların arasından gece gökyüzünün ve yıldızların görülebileceği şekilde aralık kalması gerektiğidir. Tora bize yedi gün boyunca tüm öğünlerimizi Suka’da yememiz ve orada uyumamız gerektiğini öğretir.  Hava tamamen kararmadan ve yıldızlar çıkmadan Suka’da yemeğe oturulmayan ‘ilk’ akşam, özellikle Suka’da yemek yemeğe özen göstermek gerekir.

Arbaa Minim-Dört Tür

Sukot Bayramı’na özgü mitzvalardan biri (Tanrı’nın emri, iyi davranış, sevap), dört özel bitki türünü bir arada tutup, ilgili duaları okumaktır.

*Etrog (ağaç meyvelerinin en mükemmelini simgeleyen, ağaçkavunu diye bilinen bir turunçgil), insan kalbine benzetilir,

*Lulav (ağaç dallarının en güzeli olarak kabul edilen Hurma ağacı dalları), insanın omurgasına benzetilir,

*Adasim (hoş kokulu ağaç dalı yapraklarını simgeleyen mersin ağacı dalları), gözlere benzetilir,

*Aravot (söğüt ağacı dalları), dudaklara benzetilir.

Ayrıca bu dört tür bitki, dünyadaki bütün Yahudileri simgeler;

*Etrog ağaçkavunu, hem tadı, hem kokusu güzeldir ve Tora’yı öğrenen ve mitzvaları yerine getiren kişileri temsil eder,

*Lulav, hurma dalı, tadı güzeldir ama kokusu yoktur ve Tora’yı öğrenen, ama iyi davranışları olmayan kişileri sembolize eder,

*Adasim, mersin ağacı dalları, güzel kokusu vardır, ama tadı yoktur. Tora öğrenmeyen ama iyi davranışlarda bulunan kişileri simgeler,

*Aravot, söğüt ağacı dallarının, ne kokusu, ne de tadı vardır. Tora öğrenmeyen ve iyi davranışlarda bulunmayan kişileri simgeler.

Bu dört türü bir arada tutarak, Yahudilerin farklı kesimlerinin tek bir bütünü oluşturduğunu ve her türün, bu bütünlük için vazgeçilmez olduğunu göstermiş oluruz

Şabat harici, Sukot’un yedi günü boyunca sabah dualarında bu dört çeşit bitki bir arada tutularak, dualar eşliğinde dört ana yöne, yukarı ve aşağıya, toplam altı yöne doğru sallanılır. Bu şekilde Tanrı’nın varlığının her yerde olduğu ve her yerde hissedildiği sembolize edilir.

Bayram Mumlarının Yakılması

Sukot’un ilk akşamı, hem Şabat, hem Yom Tov (İyi gün, bayramın özel günü) olduğu için, iki mum gün batımından daha önce yakılır ve (…leadlik ner şel Şabat ve Yom Tov) duası okunur.

Ushpizin-Konuklar

Konuklar, tüm yıl boyunca, özellikle Şabat masalarının, daha da özellikle Pesah, Şavuot, Roş Aşana ve Sukot gibi bayram masalarının vazgeçilmez bir unsurudur. Bayramlarda evini konuklara açmak, özel bir mitzvadır.

Sukot Bayramı, Yahudiler’in birliğini ve bütünlüğünü temsil ettiği ve cemaati Suka’da toplamayı amaç edindiği için, Suka çok kutsaldır.

O kadar kutsaldır ki, yedi ‘özel’ misafir, Sukot boyunca bizi Suka’da ziyarete gelir. Bu özel konuklarımız, Yahudiler’in yedi önemli lideri; Avraam, Yitshak,Yaakov,Yosef,Moşe, Aaron ve Kral David’dir.

Şaloş Regalim’de Bet-Amigdaş’ı ziyaret

Şaloş Regalim, kelime anlamı ile Üç Ayak demektir, yani Üç Hac Bayramı. Şaloş Regalim’de (Pesah-Şavuot-Sukot), Yeruşalayim’de Bet-Amigdaş’a gitmek Tora’nın mitzvalarındandı. Fakat günümüzde Bet-Amigdaş olmadığından, bu mitzva değişik yorumlarla uygulanmaktadır. Kimileri Şaloş Regalim zamanlarında Yeruşalayim’i ziyaret etmeye gayret eder. Bunu gerçekleştiremeyenler ise, bu mitzvayı, bayramlarda mutlu olarak, onları en güzel şekilde geçirerek, yeni kıyafetler giyip, yeni yiyecekler yiyerek, mutluluğu sonuna kadar yaşayarak yerine getirir.