Prof. Ephraim Katzir yaşama veda etti

İsrail’in dördüncü Devlet Başkanı ve dünyaca ünlü biyofizikçi Prof. Ephraim Katzir, geçtiğimiz cumartesi günü Rehovot’taki evinde yaşama veda etti

Nelly BAROKAS Kültür
3 Haziran 2009 Çarşamba

Ephraim Katzir’in devlet başkanı olarak görev yaptığı 1973–1978 yılları arasında İsrail tarihinin iki önemli olayı gerçekleşti; 1973 Kipur Savaşı ve 1977’de Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat’ın Kudüs’ü ziyareti.

93 yaşında yaşama veda eden Prof. Ephraim Katzir, devlet başkanlığı görevini ikinci bir dönem sürdürmeyi, bilimsel araştırmalarına geri dönmek ve hasta olan eşine daha fazla zaman ayırabilmek düşüncesi ile reddetti.

1916 yılında Kiev’de dünyaya gelen Ephraim Katzir, 6 yaşındayken ailesi ile birlikte İngiltere’nin mandası olan Filistin topraklarına göç etti. Kudüs İbrani Üniversitesi’nde biyoloji eğitimi gördü, Haganah’da görev aldığı dönemde patlayıcılar ve diğer askeri donanımları geliştirme ünitesi oluşturdu. 1948’de ülkenin bağımsızlık ilanından sonra çıkan savaşta ve 1966–1968 yılları arasında ordunun bilim adamı olarak görev yaptı.

1972’de Japon terörist Kozo Komoto’nun Ben Gurion Havaalanı’nda düzenlediği saldırıda yaşamını yitiren 24 kişi arasında Prof. Katzir’in bilim adamı olan kardeşi Aaron Katzir de vardı.  Başbakan Golda Meir, devlet başkanı olması yönünde Prof. Ephraim Katzir’i ikna etmek için duygularına hitap eden bir konuşma yaptı. Prof. Katzir bilimsel araştırmalarından uzak kalacağı için tereddüt ettiyse de Golda Meir’in ikna gücüne yenildi.

İsrail’in ünlü Weizmann Enstitüsü’nün kurucuları arasında yer alan Katzir, başkanlığını yaptığı biyofizik bölümünde sentetik protein, genetik kodlar üzerine araştırmalarını sürdürdü. 1959’da bilime katkıları nedeniyle ülkenin en saygın ödülü olan İsrail Ödülü’ne layık görüldü. Ağızdan alınan antibiyotiklerdeki enzimler konusunda yaptığı başarılı araştırmadan dolayı 1985’te Japonya tarafından ödüllendirildi. Kardeşi Aaron bir Japon tarafından öldürülen Prof. Katzir, bu kez Japonlar tarafından Nobel’e eş bir ödülle onurlandırılıyordu. Eski Devlet Başkanı Ephraim Katzir, 1996’da ABD Bilimsel Akademisi’ne katılımı için davet edilen ilk İsrailli oldu.

Prof. Katzir 80 yaşlarında verdiği bir röportajda; terör mağduru bir kişi olarak terör kurbanı ailelerin acılarını çok iyi anladığını söylemiş, ancak komşularla barış içinde bir yaşama inandığını ifade etmişti. Aynı söyleşide Prof. Katzir şöyle diyordu: “Palmah’tan tanıdığım Yitshak Rabin’e ‘Güç kullanmak yerine uzlaşmayı, anlaşmayı denesen olmaz mı?’ diye sormuştum. Rabin, ‘Sen bilim adamısın, laboratuarında bir denem başarısız olursa, o akşam yine de yatağında rahat uyursun. Oysa ben başarısız olursam, geri dönüşü yok’ demişti.”

Prof. Ephraim Katzir son yolculuğuna uğurlanırken kurucuları arasında yer aldığı Weizmann Enstitüsü’nde bir tören düzenlendi. Vasiyeti üzerine, İsrail’in diğer devlet başkanları gibi Herzl Dağı’ndaki mezarlıkta değil, Holon Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Prof. Ephraim Katzir; fazla geniş toprağı ve kalabalık nüfusu olmayan, doğal zenginliği bulunmayan İsrail gibi bir ülkenin ancak bilimle ayakta kalabileceğini savunmaktaydı.