Naziler tarafından el konulan ve Auschwitz’de ölüm odalarına gaz vermekle görevli subay tarafından korunan yağlı boya tablonun ilginç serüvenini aktarıyoruz
Söz konusu yağlı boya tablo, Henri Matisse’in “Le Mur Rose” adlı eseri. 1937’de Alman Yahudi’si bir aileden çalınan, Auschwitz’de ölüm odalarına gaz vermekle görevli subay tarafından korunan tablo, İsrail’deki acil servise destek olan bir İngiliz yardım kuruluşuna teslim edildi.
“Le Mur Rose”un savaş sırasında Fransa’ya geçiş öyküsüne ölüm, gizem ve haksızlık da karıştı. Yahudilerden çalınan tablonun satışından elde edilecek miktar İsrail acil ambulans ağı Magen David Adom’a verilecek. İngiltere Magen David Adom kuruluşu başkanı Stuart Glyn, Matisse’in eserini Fransız Kültür Bakanlığı’ndan teslim alacak.
“Le Mur Rose” Alman Yahudi’si Harry Fuld’a aitti. Fuld 1899’da Frankfurt’ta kurduğu “H.Fuld & Co. Telefon und Telegraphenwerke AG” şirketi ile büyük bir servet sahibi olmuştu. Fuld ailesinin en büyük merakı sanat eserleri koleksiyonu yapmaktı. 1932’de İsviçre’ye yaptığı bir iş seyahatinde Harry Fuld ölünce, sanat koleksiyonu oğlu Harry Fuld Jr.’a geçti. 1937’de Nazi Almanya’sından kaçmak zorunda kalan Fuld Jr. koleksiyonu sandıklara doldurarak deniz taşımacılığı şirketine teslim etti. Naziler el koyduğu için koleksiyon Almanya dışına çıkamadı. SS subayı Kurt Gerstein, Matisse tablosunu büyük olasılıkla rüşvet olarak sahiplendi.
ABD’deki Holokost Müzesi verilerine göre Gerstein, SS Hijyen Enstitüsü mensuplarından biriydi. Bu veriler Gerstein’in Auschwitz ve diğer kamplarda Zyklon B gazının dağıtımından sorumlu olduğunu kanıtlamakta.
Nazi rejiminin çökmeye yüz tuttuğu dönemde Fransa’da tutuklanan Kurt Gerstein, Paris’te Cherche-Midi Hapishanesi’ne kapatıldı. Müzedeki veriler, Gerstein’in SS’de verdiği hizmetler hakkında ayrıntılı bir raporu kaleme aldıktan sonra 1945’in Temmuz ayında kendini astığını ortaya koyuyor.
Üç yıl sonra Fransız polisi, Gerstein’ın Almanya’nın Tuebingen kentindeki evinin gizli bir bölümünde Matisse’in tablosunu buldu. 1949’dan beri “Le Mur Rose” Paris Ulusal Müzesi’nin modern sanatlar bölümünde yer almaktaydı.
Paris’teki Pompidou Merkezi Küratörü Didier Schulmann, 1898 yılına ait bu yağlı boya tablonun bir başyapıt olmadığını, ancak Naziler tarafından gasp edilen diğer eserler gibi ilginç bir öyküsü bulunduğunu söylüyor.
1963’te ölen Harry Fuld Jr. bilinmeyen sebeplerle mirasını Gisela Martin adlı bir kadına bıraktı. Gisela Martin’in ise 1992’e İsviçre hayata veda edince mirasını İngiltere Magen David Adom kuruluşuna bırakması, Matisse tablosunun bu kuruluşa teslim edilmesine bir açıklama getiriyor.
İngiltere Magen David Adom kuruluşu başkanı Stuart Glyn, Fuld ile Martin arasında ne türden bir ilişki bulunduğunun bilinmediğini, Martin’in de varlığını niçin bir yardım kuruluşuna bıraktığının anlaşılmadığını söyledi. İngiltere Magen David Adom kuruluşu şimdi Fuld koleksiyonunun - aralarında 12. yüzyıla ait Buda heykelleri, 16. yüzyıl İtalyan sanatçıların eserlerinin de bulunduğu - diğer önemli eserlerinin de izini sürmeye başladı.
Günümüzde Fuld koleksiyonunun örneklerinden bazıları Rusya Hermitage Müzesi’nde, bazıları da Almanya müzelerinde yer alıyor. İngiltere Magen David Adom kuruluşu yetkilileri eserlerin geri alınması yönünde temaslarını başlattılar ancak somut bir sonuç alınması uzun bir süreç alacak.
