Genelde katıldığım dualarda veya törenlerde sinagoglarda beyler aşağıda duayı sürdürürken, fotoğraf çekeceğim veya konuşma notlarını alacağım zamana dek- yani orada asıl bulunma nedenime sıra gelinceye kadar- bulunduğum yerin ayrıntılarını inceler, diğer sinagoglarla yapıldıkları dönemlere ait farklılıkları gözlemlemeye çalışırım.
Geçtiğimiz Pazar günü de haber yapmak üzere Hasköy Maalem Sinagogu’nda Roş Hodeş duasına gittim.
Hasköy Sinagogu Vakfı Başkanı Moşe Behar’a sinagogun gemi şeklinde Teva’sının sağında ve solunda yer alan demir çubukların ne işe yaradığı gibi birkaç soru sorduğumda, sitemle “Hiç gelmediğiniz için bilmiyorsunuz… Bunlar Sefer Toralar çıkarıldığında Rimonimleri koymak içindir” dedi. Hiçbir sinagogda şimdiye kadar böyle bir ayrıntı görmedim…
Cemaat Başkanı Silvyo Ovadya’nın da ifade ettiği gibi, Hasköy Sinagogu Osmanlı topraklarına ilk gelen Yahudiler tarafından inşa edilen en eski sinagoglardan biri; tarihinin mutlaka araştırılması gerek. Eski bir Hasköylü olan Moiz Tastasa gönülden bağlı olduğu sinagogun tarihini -kendine göre -araştırmayı her daim sürdürüyor.
Bulduklarını mutlaka konuya ilgi duyanlarla paylaşır. Pazar günü verdiği, Art- Deco dergisinden çekilmiş fotokopide tahminen 550 yıllık olduğu zannedilen Hasköy Maalem Sinagogu’nun 1950 yılına kadar gelinlerin girdiği arka kapısının fotoğrafı ve Galante’nin “Histoire Des Juifs de Turquie” ile Naim Güleryüz’ün “İstanbul Sinagogları” kitabından alıntılarla Maalem Sinagogu’nun tarihçesi yer alıyordu.
Moiz Tastasa, arka giriş üstünde yer alan yazının çevirini yaptırmış: “ Azizlerim; Allah’ın koridorlarında / Rica ederim oturun./ Kapılarına Şarkılarla ve ilahilerle gelin./ Sarayının yüksekliklerine / Güzel bir ruhla kalplerinizi hazırlayın/ Korku ve coşku ile arkadaşlık/ Ve sevinçle ağzınızdan /Güzel sözler çıkararak/ Dua evinde oturarak kendimizi/ affettirelim dualarla…”
Sinagogun, dönemin süslemelerine sadık kalınarak restore edilmiş olması, ve girişte cam koruma içine alınan eser, Restoratör Erol Kaya’nın ve yetkililerin ince düşüncelerinin yansımaları…
Mart ayında kutlanacak Purim Bayramı için Balat Ahrida Sinagogu’na gittiğinizde artık kullanılamayan Azara’nın altında kalan duvar süslemelerine dikkat edin. Osmanlı döneminde bir devre adını veren lale motifleri, sinagogun orijinal duvarlarıdır. Restorasyon sırasında üst boyalar kazınırken tesadüfen ortaya çıkan lale motifleri, koruma altına alındı.
Ne günü dediniz?
Geçtiğimiz hafta “Sevgililer Günü’nü” kutladık. Kimisi ticari buldu kınadı, kimi ‘sevgilinin günü mü olur’ dedi “es” geçti, kimi vitrin süslemelerinde Purim şekerlerini anımsadı, kimi ‘sevgililer günü değil, aslı “sevgi günü”dür’ dedi, gönlü yaralı – boş olanlara- moral vermeye çalıştı, kimi “sevgilim, 22.00’den sonra çıkalım mı?” dedi maça gitti. Eşini ikna edemeyen beyler de hem hediye aldı, hem de yenilen romantik bir akşam yemeğinin faturasını karşılamak için bu ay daha çok çalışacak…
İşte tam bu düşüncelerdeyken bir e- mail çok hoşuma gitti: görmüş geçirmiş hatta bilge bir dedeye sormuşlar :
- Dede, ailenin başı kadın mıdır, erkek mi?
- Erkek baştır.
- Peki kadın nedir?
- Kadın boyundur, başı nereye isterse oraya
çevirir...
İşte kadının gücü: hem hediye, hem romantik bir yemek…
Başarı, istediğini elde etmek, mutluluksa elde ettiğini sevmektir.
Brawn
